Wyrok NSA z dnia 11 maja 2017 r., sygn. I FSK 1937/15

Skoro zaległość podatkowa spółki miałaby powstać na skutek działań syndyka masy upadłości, a działania te - w świetle obowiązujących przepisów prawa - były nieuprawnione, należy uznać, że do powstania zaległości w ogóle nie doszło.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Arkadiusz Cudak (sprawozdawca), Sędzia NSA Roman Wiatrowski, Sędzia WSA del. Mirella Łent, Protokolant Katarzyna Nowik, po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej M. M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 kwietnia 2015 r. sygn. akt III SA/Wa 1969/14 w sprawie ze skargi M. M. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 28 marca 2014 r. nr [...] w przedmiocie orzeczenia o solidarnej odpowiedzialności byłego członka zarządu wraz z pozostałymi członkami za zaległości podatkowe spółki w podatku od towarów i usług za wrzesień 2008 r. 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości, 2) uchyla zaskarżoną decyzję w całości, 3) zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. na rzecz M. M. kwotę 960 (dziewięćset sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z 23 kwietnia 2015 r., sygn. akt III SA/Wa 1969/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j.: Dz. U. z 2016 r., poz. 718, ze zm.), dalej: p.p.s.a., oddalił skargę M. M. (dalej: strona lub skarżąca) na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. (dalej: organ lub organ odwoławczy) z 28 marca 2014 r. w przedmiocie orzeczenia o solidarnej odpowiedzialności byłego członka zarządu wraz z pozostałymi członkami za zaległości podatkowe spółki w podatku od towarów i usług za wrzesień 2008 r.

1. Przebieg postępowania przed organami podatkowymi

Wspomnianą na wstępie decyzją organ odwoławczy utrzymał w mocy decyzję Naczelnika [...] Urzędu Skarbowego w W. (dalej: Naczelnik Urzędu Skarbowego lub organ pierwszej instancji) z 29 listopada 2013 r., mocą której orzeczono o solidarnej z pozostałymi członkami zarządu C. Sp. z o.o. (dalej: spółka) odpowiedzialności podatkowej strony za zaległość podatkową spółki w podatku od towarów i usług za wrzesień 2008 r. wraz z odsetkami za zwłokę do dnia ogłoszenia upadłości spółki. W uzasadnieniu podjętego rozstrzygnięcia wskazano przede wszystkim na to, że bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego spółki w podatku od towarów i usług za ww. okres uległ przerwaniu na skutek ogłoszenia upadłości spółki, przez co zobowiązanie to pozostawało wymagalne w dacie wydania decyzji i brak było przeszkód do rozpoznania sprawy w postępowaniu odwoławczym. Następnie wskazano, że w sprawie spełniony został warunek wynikający z art. 108 § 2 pkt 3 w zw. z art.108 § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j.: Dz. U. z 2012 r., poz. 749, ze zm.), dalej: O.p. W dniach 12 października 2010 r. oraz 4 marca 2011 r. syndyk masy upadłości spółki (będącej wówczas w stanie upadłości likwidacyjnej) złożył korekty podatku naliczonego za wrzesień 2008 r. na podstawie art. 89b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j.: Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054, ze zm.), dalej: ustawa o VAT. Z uwagi zaś na fakt, iż nieuiszczone zobowiązanie w podatku od towarów i usług za ww. okres wynika z ostatniej korekty deklaracji podatkowej VAT-7, zaopatrzonej w klauzulę wykonalności, brak było podstaw do wydawania decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego za ten okres. Zdaniem organu odwoławczego, Naczelnik Urzędu Skarbowego dokonał prawidłowej wykładni oraz zasadnie zastosował w sprawie art. 116 § 1 i § 2 O.p., w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2008 r. Odpowiedzialność strony jako członka zarządu w omawianym okresie dotyczyła bowiem zaległości podatkowych z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie sprawowania przez nią zarządu (co miało miejsce w okresie od 27 marca 2007 r. do 17 listopada 2008 r., przy czym skuteczną rezygnację z ww. funkcji strona złożyła 13 października 2008 r.). Zwrócono także uwagę na fakt wydania analogicznych decyzji wobec pozostałych członków zarządu spółki (A. W. i D. B.). Organ odwoławczy podzielił także stanowisko organu pierwszej instancji co do kwestii obowiązku wykazania bezskuteczności egzekucji z majątku spółki, wskazując, że w zakresie zaległości z tytułu podatku od towarów i usług za wrzesień 2008 r. nie była wszczęta egzekucja administracyjna, bowiem zaległość ta ujawniona została w toku trwającego już postępowania upadłościowego (w trakcie którego - zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa - niedopuszczalne jest wszczynanie postępowań egzekucyjnych z masy upadłości). Po zakończeniu zaś postępowania upadłościowego i wykonaniu ostatecznego planu podziału funduszy, zaspokojona została tylko II kategoria wierzytelności i tylko jeden wierzyciel (Zakład Ubezpieczeń Społecznych w stopniu 28,67%). W świetle powyższego za uprawniony uznano wniosek o wykazaniu przesłanki bezskuteczności egzekucji. Analizując zaś spełnienie przez stronę przesłanek egzoneracyjnych organ odwoławczy wskazał, że wspomniane powyżej postępowanie upadłościowe zostało przeprowadzone z wniosku złożonego 17 kwietnia 2009 r., tj. już po rezygnacji strony z funkcji członka zarządu. Jednakże, zdaniem organu, wniosek taki powinien zostać złożony dużo wcześniej. Już bowiem od początku 2008 r. wystąpiło szereg czynników mających negatywny wpływ na sytuację finansową spółki, a w konsekwencji na częściowy brak możliwości regulowania ciążących na niej zobowiązań, przy czym - zdaniem organu - świetle ustalonych okoliczności w sprawie niewątpliwie wystąpiły przesłanki uzasadniające zgłoszenie wniosku o upadłość spółki najpóźniej w ciągu dwóch tygodni od końca czerwca 2008 r. Strona nie wywiązała się z powyższego obowiązku, co wskazuje, że brak zgłoszenia rzeczonego wniosku w odpowiednim terminie był spowodowany winą członka zarządu (podstawa do przeniesienia odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z art. 116 § 1 pkt. 1 lit. b O.p.). W sprawie nie została też spełniona przesłanka z art. 116 § 1 pkt 2 O.p., tj. strona nie wskazała majątku, z którego byłaby możliwa egzekucja w znacznej części bądź w całości. Tylko bowiem realnie istniejące mienie wskazane wraz z jego usytuowaniem, istniejące w momencie, w którym toczy się postępowanie dotyczące przeniesienia odpowiedzialności podatkowej, wypełnia przesłankę zwalniającą członka zarządu od odpowiedzialności z ww. artykułu. Za taką okoliczność nie uznano zaś sytuacji wystąpienia przez spółkę z wnioskiem o rozłożenie na raty zaległości w podatku od towarów i usług, powstałej z tytułu nieuiszczenia podatku wynikającego z rozliczenia ze spółką T., zakończonej odmową organu podatkowego rozłożenia tej zaległości na raty.