Wyrok NSA z dnia 2 września 2015 r., sygn. I FSK 1622/13

Zasadę proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się ona przepisowi prawa krajowego, takiemu jak będący przedmiotem postępowania głównego, na podstawie którego komornik sądowy odpowiada całym swoim majątkiem za kwotę podatku VAT od kwoty uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości dokonanej w trybie egzekucji, w wypadku gdy nie wykona on obowiązku pobrania i wpłacenia tego podatku, pod warunkiem że dany komornik sądowy faktycznie posiada wszelkie instrumenty prawne w celu wykonania tego obowiązku, czego zbadanie należy do sądu odsyłającego.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Marek Kołaczek, Sędzia NSA Arkadiusz Cudak (sprawozdawca), Sędzia WSA del. Alojzy Skrodzki, Protokolant Marek Kleszczyński, po rozpoznaniu w dniu 2 września 2015 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 29 maja 2013 r. sygn. akt I SA/Go 187/13 w sprawie ze skargi A. W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Z. z dnia 28 stycznia 2013 r. nr [...] w przedmiocie orzeczenie o odpowiedzialności podatkowej płatnika za zaległości z tytułu pobranego i niewpłaconego terminowo podatku od towarów i usług od sprzedaży nieruchomości za miesiąc kwiecień 2008 r. oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 29 maja 2013 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w sprawie o sygnaturze akt I SA/Go 187/13, na mocy art.145 §1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 roku, poz.270 ze zm.,) dalej p.p.s.a., uchylił zaskarżoną przez Andrzeja Woźniaka decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Z. z dnia 28 stycznia 2013 roku w przedmiocie orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej płatnika za zaległości z tytułu pobranego i niewpłaconego terminowo podatku od towarów i usług od sprzedaży nieruchomości za miesiąc kwiecień 2008 roku. Sąd na zasadzie art. 152 p.p.s.a. określił ponadto, że zaskarżona decyzja nie może być wykonania oraz zasądził zwrot kosztów postępowania. 1. Przebieg postępowania przed organami podatkowymi Skarżący będący komornikiem sądowym, dokonał sprzedaży, w trybie egzekucji komorniczej, nieruchomości położonej w T., KW nr [...] stanowiącej własność Przedsiębiorstwa B. Sp. z o.o. Postanowieniem z dnia 7 lutego 2008r. sygnatura akt I Co 662/05, które uprawomocniło się w dniu 13 marca 2008r., Sąd Rejonowy przysądził własność ww. nieruchomości na rzecz nabywcy, J.P. W dniu 31 maja 2011r., Skarżący, w imieniu dłużnika to jest B. Sp. z o.o. wystawił fakturę VAT nr 7/2011 potwierdzającą sprzedaż ww. nieruchomości na kwotę 176.229,51zł. i podatek VAT w wysokości 38.770,49zł. Z kolei, przelewem z dnia 16 czerwca 2011r., w związku z zatwierdzonymi przez Sąd planami podziału sum uzyskanych z egzekucji sprzedaży (w tym) ww. nieruchomości, środki zostały przekazane Skarżącemu. Dokonana przez Skarżącego wpłata ww. kwoty została w dniu 20 czerwca 2011r., zarachowana w następujący sposób: na należność główną w podatku od towarów i usług za miesiąc lipiec 2007r., w kwocie 43.325,55 zł i odsetki za zwłokę w kwocie 19.789,20 zł, oraz na należność główną w podatku od towarów i usług za ww. okres w kwocie 918,40 zł. i odsetki w kwocie 419,45 zł. Pozostała kwota w wysokości 38.770,49 zł. zaliczona została na zobowiązanie za miesiąc kwiecień 2008r. Zdaniem organów, po rozksięgowaniu w/w wpłaty powstała do zapłaty zaległość w związku z nieterminową wpłatą z tytułu podatku od towarów i usług od dokonanej sprzedaży nieruchomości w kwocie 10.202,99 zł. wraz z należnymi odsetkami za zwłokę liczonymi od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności podatku. Decyzją z dnia 31 października 2012r. Naczelnik Urzędu Skarbowego orzekł o odpowiedzialności podatkowej Strony, jako płatnika za zaległości z tytułu pobranego i niewpłaconego terminowo podatku od towarów i usług od sprzedaży ww. nieruchomości oraz określił kwotę należnego z tego tytułu podatku za miesiąc kwiecień 2008r. w wysokości 10.202,99 zł. Organ w motywach rozstrzygnięcia podniósł, że skoro wydanie towaru nastąpiło w momencie uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności tj. dnia 13 marca 2008r., to obowiązek podatkowy powstał w miesiącu kwietniu 2008r., a nie jak to uznał Skarżący w czerwcu 2011r., czyli wtedy kiedy otrzymał on należne kwoty ze sprzedaży. Organ podkreślił, że potwierdzeniem takiego stanowiska jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 listopada 2010 r. sygn. akt P 44/07. Decyzją z 28 stycznia 2013r., Dyrektor Izby Skarbowej w Z. utrzymał w mocy decyzję organu I instancji, podzielając argumentację tam zawartą. 2. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyniku sądowej kontroli powyższej decyzji uznał, że została ona wydana z naruszeniem prawa uzasadniającym jej uchylenie. Sąd w pierwszej kolejności zauważył, że kwestią sporną rozpoznawanej sprawy jest moment powstania obowiązku podatkowego Komornika w podatku od towarów i usług z ww. czynności egzekucyjnej i w konsekwencji stwierdzenie ewentualnego pozostawania przez komornika w zwłoce w uiszczeniu należnego podatku. Organy podatkowe uznały, że moment ten wyznacza fakt stwierdzenia prawomocności postanowienia o przysądzeniu własności, w rozumieniu art.999 §1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zm.,) dalej jako Kodeks postępowania cywilnego, co w niniejszej sprawie miało miejsce dnia 13 marca 2008r. W tej mierze organy powołały się na art.19 ust.10 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r., Nr 54, poz. 535 ze zm.,), dalej ustawa o VAT. Z kolei argumentacja prezentowana przez Stronę skarżącą zmierzała do wykazania, że obowiązek w podatku od towarów i usług powstaje dopiero z chwilą przekazania środków uzyskanych z egzekucji z nieruchomości, co w rozpoznawanej sprawie nastąpiło w dniu 16 czerwca 2011r., gdyż wcześniej środki te były zdeponowane na sądowym rachunku sum depozytowych, przez co Komornik nie miał do nich dostępu. Oceniając powyższe stanowiska, Sąd uznał, że organy prawidłowo wskazały moment, w którym Skarżący powinien wywiązać się ze swoich obowiązków podatkowych. Zdaniem Sądu doszło jednak do naruszenia zasad sformułowanych w treści art.122 i art.187 §1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) dalej Ordynacja podatkowa. Sąd uznał bowiem, że organy podatkowe rozstrzygając kwestię wypełnienia przez komornika sądowego obowiązku płatnika podatku VAT od dokonanej sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji, pominęły wskazywany przez Skarżącego fakt zawieszenia prowadzonego postępowania, stosownie do art.177 §1 pkt 1 Kodeksu postępowania cywilnego, w związku z przedstawieniem Trybunałowi Konstytucyjnemu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu pytania prawnego w sprawie zgodności z konstytucją art.18 ustawy o VAT, do czasu rozstrzygnięcia tego zagadnienia. Sąd podniósł dalej, że co prawda Skarżący, zarówno w toku prowadzonego postępowania przed organami podatkowymi, jak i postępowania sądowoadministracyjnego, nie przedłożył postanowień w przedmiocie zarówno zawieszenia i późniejszego podjęcia zawieszonego postępowania, niemniej jednak organy podatkowe były w posiadaniu informacji w tym zakresie. Sąd wskazał na pismo Skarżącego z dnia 18 maja 2011r., skierowane do Naczelnika Urzędu Skarbowego w N. (k. 12 akt administracyjnych), które z kolei, dnia 17 października 2011r. przekazane zostało do Naczelnika Urzędu Skarbowego w M. (k-14 akt administracyjnych). Informacja o powyższym fakcie została zawarta w piśmie Komornika sądowego z dnia 19 lipca 2010r. - skierowanym bezpośrednio do Urzędu Skarbowego w M. (k: 45 akt administracyjnych). Fakt zawieszenia postępowania i jego podjęcia potwierdzony został także przez Skarżącego w oświadczeniu złożonym przed Sądem na rozprawie w dniu 29 maja 2013r. W ocenie Sądu, nieprawidłowym był brak jakiegokolwiek odniesienia się organów do powyższych okoliczności, tzn. dokonania ich oceny, pod kątem ewentualnego wpływu kwestii zawieszenia postępowania, na ustalenia w zakresie występowania zwłoki w obowiązku uiszczenia należnego podatku od towarów i usług od sprzedaży w drodze licytacji nieruchomości. Zdaniem Sądu, nie można było, bez dokładnego ustalenia stanu faktycznego jednoznacznie stwierdzić i ocenić działań Komornika sądowego jako płatnika w wywiązywaniu się z nałożonych prawem obowiązków. Sąd zalecił organom, by w ponownie prowadzonym postępowaniu uzupełniły materiał dowodowy, a w razie potrzeby uzupełniły go również w szerszym zakresie, oraz dokonały ponownej oceny w płaszczyźnie skutków prawno-podatkowych przewidzianych w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług. 3. Skarga kasacyjna W skardze kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego Dyrektor Izby Skarbowej w Z. zaskarżył wskazany powyżej wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie art. 3 § 1, art. 3 § 2 pkt 1, art. 133 § 1 i art. 134 § 1 oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) w związku z art. 151 p.p.s.a., w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, poprzez uchylenie zaskarżonej decyzji pomimo, że istniały podstawy do oddalenia skargi.