Wyrok NSA z dnia 5 marca 2013 r., sygn. I OSK 1115/12

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Marzenna Linska - Wawrzon sędzia NSA Jan Paweł Tarno (spr.) sędzia del. WSA Tamara Dziełakowska Protokolant starszy sekretarz sądowy Karolina Kubik po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2013 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 31 stycznia 2012 r. sygn. akt I SA/Wa 1289/11 w sprawie ze skargi J. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] kwietnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 31 stycznia 2012 r., I SA/Wa 1289/11 oddalił skargę J. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z [...] kwietnia 2011 r., [...] w sprawie zasiłku celowego. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżonej decyzji oraz decyzji ją poprzedzającej nie można zarzucić naruszenia prawa. Kontrolne uprawnienia Sądu ograniczone są tylko do legalności decyzji, natomiast kontrola możliwości finansowych organu, jak również sposobu rozdysponowania środków, wykraczałaby bowiem poza jego kognicję Sądu, ponieważ kontrola sądowa decyzji uznaniowych nie może sięgać do okoliczności z zakresu celowości wydatkowania świadczeń z pomocy społecznej (wyrok NSA z 28 kwietnia 2010 r., I OSK 116/10).

Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 175, poz. 1362 ze zm.) stanowi w art. 2, że pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Osoby ubiegające się o przyznanie im świadczenia z pomocy społecznej muszą liczyć się z tym, że nie każdy ich wniosek i nie w pełnym zakresie zostanie automatycznie uwzględniony, bowiem rodzaj, forma i rozmiar świadczenia muszą być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy. Zgodnie natomiast z art. 39 tej ustawy zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Wynika z niego, że organ wydaje decyzję w ramach tzw. "uznania administracyjnego", swobodnie decydując o tym, czy w sprawie indywidualnej wystąpił przypadek, uzasadniający przyznanie tej formy świadczenia z pomocy społecznej. Na taki charakter wydawanej w sprawie decyzji (decyzja uznaniowa) wskazuje użyty w tym przepisie zwrot "zasiłek może być przyznany". Tak więc Sąd badał, czy uznanie było dopuszczalne oraz czy nie przekroczono przy wydawaniu decyzji jego granic, jak również czy prawidłowo uzasadniono wybór rozstrzygnięcia sprawy. W sprawach z zakresu pomocy społecznej, rozstrzyganych na zasadzie uznania administracyjnego, kryteriami wyboru rozstrzygnięcia powinny być cele i zadania pomocy społecznej. W ramach takiej kontroli nie mieści się badanie samego uznania administracyjnego, byłoby to bowiem przyjęcie przez sąd administracyjny roli kolejnego organu rozstrzygającego sprawę. Zatem nie można podzielić poglądu o konieczności wskazania w każdym przypadku, w uzasadnieniu decyzji w przedmiocie zasiłku celowego, precyzyjnie możliwości finansowych organu pomocy społecznej, bowiem obowiązek taki nie wynika z art. 39 ust. 1 i 2 oraz art. 41 pkt 1 powołanej ustawy. To samo odnosi się do ilości środków finansowych jakimi dysponuje organ pomocy społecznej w skali miesiąca na potrzeby związane z przyznawaniem zasiłków celowych, wysokości zasiłków udzielanych na jednego uprawnionego i ilości korzystających w danym miesiącu z tej formy pomocy. Zasadnie zatem wskazały organy, że przyznanie zasiłku celowego z pomocy społecznej nie jest prawnym obowiązkiem organów administracji i nie rodzi dla strony roszczenia o przyznanie świadczenia, a dla ośrodka pomocy społecznej obowiązku jego przyznania. Organy pomocy społecznej muszą mieć bowiem na uwadze również potrzeby innych osób korzystających z pomocy ośrodka. We wskazanej kwestii, z akt administracyjnych sprawy i uzasadnienia obu decyzji wynika, że w lutym 2011 r. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w S. dysponował na zasiłki celowe kwotą 12 500 zł, z czego dla 17 osób zakupiono opał w ilości 300 - 500 kg średnio na 1 gospodarstwo domowe, łącznie na sumę 5 625 zł. Pozostała kwota została przeznaczona dla 61 rodzin ubiegających się o pomoc w formie zasiłków celowych, co średnio na 1 gospodarstwo domowe wynosiła 112,70 zł, a więc mniej niż pomoc przyznana skarżącej. W lutym 2011 r. J. S. otrzymała łącznie z pomocy społecznej kwotę 727 zł, w tym: zasiłek stały - 324 zł, zasiłek pielęgnacyjny - 153 zł, świadczenie pieniężne na żywienie - 100 zł oraz zasiłek celowy - 150 zł. Oznacza to, że organy obu instancji wydały decyzje w oparciu o obowiązujące przepisy, nie przekraczając granic uznania administracyjnego i dokonały ustaleń wszystkich okoliczności, od jakich w świetle ustawy uzależnione jest udzielenie zasiłku celowego.