Postanowienie NSA z dnia 3 lipca 2012 r., sygn. II FZ 414/12

Prawo pomocy

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Antoni Hanusz (spr.), , , po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2012 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia W.L. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 27 marca 2012 r. sygn. akt I SA/Kr 5/12 w zakresie prawa pomocy w sprawie ze skargi W.L. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 31 października 2011 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia zaległości podatkowych postanawia: oddalić zażalenie.

Uzasadnienie

II FZ 414/12

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 27 marca 2012 roku, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w sprawie o sygnaturze akt I SA/Kr 5/12, odmówił W.L. przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia 31 października 2011 roku w przedmiocie umorzenia zaległości podatkowych. W.L. we wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych wskazał, że pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z synem D.L. urodzonym w 1985r. W.L. otrzymuje rentę rodzinną w wysokości 745,81 zł., miesięcznie. D.L. prowadzi działalność gospodarczą i uzyskuje ok. 1000 zł. dochodu miesięcznie. Jego dochód z tego tytułu w 2010r. wyniósł 11 991,09 zł. Miesięczne koszty utrzymania obejmują: opłatę za energię elektryczną - 237,83 zł., opłatę za gaz - 187,53 zł., opłatę za usługi telekomunikacyjne i internet - 234,76 zł., opłatę za wodę - 125,57 zł. Ponadto uiszcza on roczną opłatę za odpady komunalne w wysokości 345,25 zł. oraz podatek od nieruchomości, którego II rata za 2011r. wyniosła 224 zł. We wniosku zaznaczono, że skarżący jest wraz synami: M.L. i D.L. współwłaścicielem (w 1/3 części) nieruchomości stanowiącej działkę nr 136 o pow. 1719 m2 zabudowanej budynkiem mieszkalnym przy ul. [...] w K. oraz nieruchomości stanowiącej działkę nr [...] o pow. 898 m2 zabudowanej budynkiem mieszkalnym położonym przy ul. [...] w K. Łączna wartość tego majątku szacowana jest na 1.000.000 zł. Sąd powołując się na treść art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 roku, poz. 270) dalej u.p.p.s.a., uznał, że wniosek skarżącego podlega oddaleniu, gdyż wnioskodawca nie wykazał istnienia przesłanki przyznania mu prawa pomocy. Sąd podniósł, że rodzina wnioskodawcy osiąga stały miesięczny dochód w wysokości około 1750 zł netto na 2 osoby. Wskazywane zaś konieczne wydatki miesięczne na utrzymanie obejmujące gaz, prąd, wodę i wywóz śmieci wynoszą łącznie około 600 zł. Do wydatków koniecznych do egzystencji Sąd nie zaliczył opłat za telefon czy internet, które wynoszą około 230 zł. Inne wykazywane dodatkowe wydatki to podatek od nieruchomości w kwocie 224 zł. Sąd dodał, że skarżący posiada też majątek nieruchomy w postaci współwłasności (1/3 części) nieruchomości stanowiącej działkę nr 136 o pow. 1719 m2 zabudowanej budynkiem mieszkalnym przy ul. [...] w K. oraz nieruchomości stanowiącej działkę nr [...] o pow. 898 m2 zabudowanej budynkiem mieszkalnym położonym przy ul. [...] w K. Łączna wartość tego majątku szacowana jest na 1.000.000 zł. W zażaleniu na powyższe postanowienie, skarżący wniósł o jego uchylenie zarzucając naruszenie art. 246 § 1 u.p.p.s.a. Podniósł, że Sąd niesłusznie przyjął, że skarżący prowadzi gospodarstwo domowej wspólnie z jednym synem. Stwierdził, że na utrzymaniu skarżącego pozostaje również drugi syn, M.L. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje. Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie, a zatem należało je oddalić. Stosownie do art. 246 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, osobie fizycznej prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a w zakresie częściowym, jeżeli wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku koniecznego utrzymania siebie i rodziny. Oddalając zażalenie oraz zawarte tam zarzuty pod adresem Sądu pierwszej instancji należy powiedzieć, że strona wnosząc o przyznanie prawa pomocy na urzędowym formularzu jest zobowiązania przedstawić soja sytuację materialną, finansową oraz stan rodzinny, przemawiające za zwolnieniem jej z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania. Wykazanie okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy, z punktu widzenia treści art. 246 § 1 u.p.p.s.a. należy więc do obowiązku podmiotu ubiegającego się o przyznanie tego prawa. Strona ma zatem obowiązek wykazania, że nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania lub ich części albo że nie ma adekwatnych środków na poniesienie tych kosztów. Sąd natomiast rozpoznając wniosek zobowiązany jest wskazać z jakich względów, na podstawie wskazanej przez stronę treści urzędowego formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy uznał, że żądanie strony zasługuje bądź nie zasługuje na uwzględnienie oraz w jakiej części. Rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy należy też z jednej strony uwzględnić wysokość kosztów postępowania, jakie strona musi ponieść, a z drugiej jej sytuację finansową, na którą składają się przede wszystkim uzyskiwane przez stronę dochody. W rozpoznawanej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie rozpoznał wniosek podatnika w prawidłowy sposób, gdyż wydając objęte zażaleniem rozstrzygnięcie uzasadnił z jakich względów wskazał, że skarżący jest w stanie, bez uszczerbku koniecznego utrzymania, ponieść koszty postępowania sądowego. Sąd na podstawie oświadczenia skarżącego zawartego we wniosku o przyznanie prawa pomocy ocenił tym samym, w sposób prawidłowy, że skarżący jest w stanie ponieść koszty postępowania. Sąd prawidłowo też i w sposób wyczerpujący, z zachowaniem wymogów, o których mowa w art. 141 § 4 u.p.p.s.a. w związku z art. 166 tej ustawy wyjaśnił w uzasadnieniu postanowienia z jakich względów oddalił wniosek. Uzasadnienie Sądu w tym zakresie świadczy o rozpoznaniu przez Sąd wniosku podatniczki o przyznanie prawa pomocy w sposób rzetelny i nie naruszający zasad postępowania. Należy zatem podkreślić, że wbrew stanowisku strony skarżącej, Sąd prawidłowo za podstawę faktyczną rozstrzygnięcia przyjął, że wraz ze skarżącym wspólne gospodarstwo domowe prowadzi jeden syn, D.L. Wynika to z treści formularza wniosku o przyznanie prawa pomocy znajdującego się w aktach sprawy (karta 15-18). Natomiast zmiana okoliczności faktycznych sprawy na jakie powołuje się skarżący w zażaleniu, jaka zaszła po złożeniu wniosku o przyznanie prawa pomocy, a przed rozpoznaniem zażalenia, polegająca na tym, że na utrzymaniu skarżącego znalazł się drugi syn, M.L., nie mogła być podstawą uchylenia postanowienia Sądu pierwszej instancji, gdyż ten nie uchybił normom art. 246 § 1 u.p.p.s.a. Odmówił skarżącemu zwolnienia od obowiązku ponoszenia kosztów postępowania, na podstawie jego sytuacji rodzinnej i majątkowej przedstawionej we wniosku. Rolą Naczelnego Sądu Administracyjnego rozpoznającego zażalenie jest bowiem, zgodnie z zasadą dwuinstancyjnego postępowania sądowoadministracyjnego, dokonanie oceny prawidłowości postępowania Sądu pierwszej instancji oraz wydanego przez ten sąd postanowienia, a nie, jak domaga się tego skarżący, rozpoznania wniosku o przyznanie prawa pomocy, co wynika z art. 15 § 1 pkt 1 u.p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny przypomina jednocześnie, że w myśl art. 165 u.p.p.s.a., postanowienia niekończące postępowania w sprawie, a do takich należy postanowienie w przedmiocie prawa pomocy, mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności, chociażby były zaskarżone, a nawet prawomocne. Jednak sądem właściwym do wydania takiego postanowienia jest sąd uprawniony do rozpoznania wniosku o prawo pomocy złożonego na skutek zmiany okoliczności, to jest sąd przed którym sprawa ma się toczyć, albo już się toczy (art. 254 § 1 u.p.p.s.a.). W rozpoznawanej sprawie sądem tym jest Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie.