Wyrok NSA z dnia 22 września 2009 r., sygn. I OSK 1314/08

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Anna Łukaszewska - Macioch Sędziowie NSA Joanna Banasiewicz del. WSA Stanisław Marek Pietras (spr.) Protokolant Michał Zawadzki po rozpoznaniu w dniu 22 września 2009r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J. O. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 30 stycznia 2008 r. sygn. akt II SA/Kr 799/07 w sprawie ze skargi J. O. na decyzję Wojewody Małopolskiego z dnia [...] czerwca 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy zwrotu nieruchomości 1. uchyla zaskarżony wyrok w części oznaczonej pkt. II; 2. uchyla zaskarżoną decyzję Wojewody Małopolskiego z dnia [...] czerwca 2007r. nr [...] i utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji w części dotyczącej odmowy zwrotu działki nr [...] o pow. 0,0340 ha, położonej w obr. [...] jednostka ewidencyjna N. m. Kraków; 3. zasądza od Wojewody Małopolskiego na rzecz J. O. kwotę 217 (dwieście siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 30 stycznia 2008 r. sygn. akt II SA/Kr 799/07 w sprawie ze skargi J. O. na decyzję Wojewody Małopolskiego z dnia [...] czerwca 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy zwrotu nieruchomości, uchylił zaskarżoną decyzję jak i utrzymaną nią w mocy decyzję organu pierwszej instancji w części dotyczącej odmowy zwrotu dz. ewid. [...] o powierzchni 0,1919 ha, położonej w obr. [...], jednostka ewidencyjna N., zaś dalej idącą skargę oddalił.

W uzasadnieniu powyższego wyroku, Sąd wskazał na następujący stan faktyczny. Otóż Starosta Krakowski decyzją z [...] lutego 2007 r. nr [...], działając na podstawie art. 229a i art. 142 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.) oraz art. 104 k.p.a, odmówił zwrotu na rzecz C. O., J. O. i A. O. działki nr [...] o pow. 0,0340 ha, położonej w obr. [...], jednostka ewidencyjna N. m. Kraków oraz części działki nr [...] o pow. 0,1919 ha, położonej w obr. [...], jednostka ewidencyjna N. m. Kraków. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie podał, że w dniu [...] marca 2001 r. wyżej wymienieni wystąpili z wnioskiem o zwrot nieruchomości oznaczonych jako parcele I kat. [...] i [...] objęte Lwh [...] b. gm. kat. K., które zostały wywłaszczone orzeczeniem Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Wydział Społeczno - Administracyjny w Krakowie z dnia [...] listopada 1951 r. Nr [...] mocą dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz. U. Nr 27, poz. 197 z późn. zm.) na rzecz Skarbu Państwa, stanowiące własność K. z C. Z., z przeznaczeniem na cele budowy Miasta N. i Kombinatu N. Z kolei postanowieniem Sądu Rejonowego dla Krakowa - N. w Krakowie z [...] czerwca 1993 r. sygn. akt [...] ustalono, iż spadek po K.Z., na podstawie ustawy nabyła córka E. O. w całości, natomiast spadek po zmarłej E. O. na podstawie ustawy nabyli mąż C. O. oraz synowie J. O. i A. O. po 1/3 części. Wskazano również, że w sprawie zwrotu powyższej nieruchomości została wydana przez Prezydenta Miasta Krakowa w dniu [...] grudnia 2002 r. decyzja nr [...], mocą której orzeczono o zwrocie działki ewid. [...] obr. [...], jedn. ewid. N. m. Kraków, stanowiącej poprzednio parcelę gruntową I kat [...] oraz odmówiono zwrotu części działek ewid. [...],[...],[...],[...] i [...] położonych w obr. [...], jedn. ewid. N. m. Kraków oraz dz. ewid. [...] obr. [...], jedn. ewid. N. m. Kraków, stanowiących poprzednio - stosownie do ustaleń poczynionych przez Prezydenta Miasta Krakowa - parcelę gruntową I kat [...] b. gm. K. Następnie, w wyniku kontroli instancyjnej, powyższa decyzja została uchylona decyzją Wojewody Małopolskiego z dnia [...] marca 2003 r. nr [...] i sprawę przekazano do ponownego rozpoznania, natomiast Wojewoda Małopolski mając na uwadze, iż aktualnie właścicielem działek ewid. [...] obr. 10 oraz [...] obr. 44, zgodnie z wpisem w księdze wieczystej nr [...] i nr [...] jest Gmina Miejska w Krakowie, działając na podstawie art. 26 § 2 w zw. z art. 3 kpa postanowieniem z dnia [...] listopada 2004 r. znak: [...] wyznaczył Starostę Krakowskiego do załatwienia sprawy zwrotu działek ewid. nr [...] i nr [...]. W tej sytuacji organ rozpoznając sprawę ponowie w zakresie wyznaczonym wskazanym postanowieniem ustalił, że planem podziału nr ewid. [...] z [...] lutego 1973 r., parcela l.kat. [...] o pow. 0,0347 ha b. gm. kat. K. zniosła się do parceli katastralnej l. kat. [...] o pow. 4,1282 ha, a następnie parcela l. kat. [...] podzieliła się na parcele l. kat. [...] o pow. 1,0630 ha, l .kat. [...] o pow. 0,7792 ha i l.kat. [...] o pow. 2,2860 ha. Natomiast planem podziału nr ewid. [...] parcela katastralna l.kat. [...] o pow. 1,0630 ha podzieliła się na parcele l.kat. [...] o pow. 0,7465 ha i l.kat. [...] o pow. 0,3165 ha. Zgodnie z wykazem zmian gruntowych - z operatu nr [...] z [...] marca 1982 r. dla obrębu [...], parcela l. kat. [...] o pow. 0,7465 ha weszła w skład działki ewidencyjnej nr [...], położonej w obrębie [...], jedn. ewid. N. m. Kraków. Z kolei operatem podziału z dnia [...] lipca 2002 r. nr ks.rob. [...], przyjętym do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego [...] lipca 2002 r. nr [...], działka nr [...] o pow. 1,0523 ha została podzielona na działki nr [...] o pow. 0,2983 ha, nr [...] o pow. 0,0651 ha, nr [...] o pow. 0,0548 ha, nr [...] o pow.0,0872 ha, nr [...] o pow. 0,0055 ha, nr [...] o pow. 0,0340 ha, nr [...] o pow. 0,4815 ha i nr [...] o pow. 0,0259 ha obręb [...], jedn. ewid. N. m. Kraków i podział ten został zatwierdzony ostateczną decyzją Prezydenta Miasta Krakowa z dnia [...] sierpnia 2002 r. nr [...]. W oparciu o powyższy projekt podziału nieruchomości ustalono, że działce nr [...] o pow. 0,0340 ha odpowiada parcela katastralna l. kat. [...] , która stanowiła pierwotnie parcelę l. kat. [...]. Natomiast na podstawie wykazu zmian gruntowych - równoważników zawartym w operacie z [...] maja 1990 r. nr [...] ustalono, iż planem podziału nr ewid. [...] z [...] maja 1953 r. parcela l. kat. [...] o pow. 1,0977 ha b.gm.kat. K. podzieliła się na parcele: l.kat. [...] o pow. 0,8858 ha, l.kat. [...] o pow. 0,0018 ha i l.kat. [...] o pow. 0,2101 ha. Parcela l. kat. [...] b.gm.kat. K. zgodnie z wykazem zmian gruntowych - równoważników z operatu [...] nr ks. rob. [...] z [...] stycznia 1993 r., weszła w skład działki ewidencyjnej nr [...] położonej w obr. [...], jedn. ewid. N. m. Kraków, która tym samym operatem podzieliła się na działki nr [...], nr [...] i nr [...]. Natomiast parcela l. kat. [...] b. gm. kat. K. zgodnie z wykazem zmian gruntowych znajdującym się w operacie [...] z [...]. 05. 1990 r. wraz z innymi weszła w skład działki nr [...] pół. w obr. 9, jedn. ewid. N. Zgodnie z wykazem zmian gruntowych-równoważników z operatu [...] z [...] stycznia 1998 r., działki ewidencyjne nr [...], nr [...] i nr [...] obr. [...], jedn. ewid. N. m. Kraków powstały z parcel: l.kat. [...], I kat. [...], l. kat. [...], l.kat. [...] i l.kat. [...]. W dalszej części organ zaznaczył, że zgodnie z art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, wniosek o zwrot wywłaszczonej nieruchomości mogą złożyć wyłącznie jej poprzedni właściciel lub jego spadkobierca. Z kolei za poprzedniego właściciela, w rozumieniu art. 4 pkt. 4 ustawy, uważa się osobę, która została pozbawiona prawa własności nieruchomości wskutek jej wywłaszczenia albo przejęcia na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego na podstawie innych tytułów. Brzmienie zatem powołanego przepisu przesądza, że poprzednim właścicielem, o którym mowa w art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami jest osoba, której odjęto prawo własności do nieruchomości na podstawie orzeczenia o wywłaszczeniu, zaś na podstawie analizy zgromadzonej w aktach sprawy dokumentacji geodezyjnej ustalono, że wnioskowana do zwrotu część działki nr [...], obr. [...], jedn. ewid. N. m. Kraków nie powstała z wywłaszczonej orzeczeniem Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z [...] listopada 1951 r. nr [...] parceli l. kat. [...] b.gm.kat. K. i wobec tego C. O., J. O. i A. O. nie przysługuje prawo do występowania z wnioskiem o zwrot części działki nr [...], obr. [...], jedn. ewid. N. m. Kraków. Z kolei odnosząc się do kwestii zwrotu działki nr [...], obr. [...], jedn. ewid. N. m. Kraków powstałej z parceli l. kat. [...] b.gm.kat. K. organ wskazał, że parcela l. kat. [...] została wywłaszczona na budowę kombinatu [...], co potwierdza m. in. protokół z [...] listopada 1950 r. sporządzony w celu dokonania ustaleń niezbędnych dla określenia odszkodowania za nieruchomości położone w gm. kat. K. i w dokumencie tym wskazano, iż nieruchomości położone w gm. kat. K., wyszczególnione w obwieszczeniu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia [...] listopada 1950 r. [...], co do których zostało wszczęte postępowanie wywłaszczeniowe, są przeznaczone na cele budowy kombinatu [...]. W trakcie rozprawy administracyjnej przeprowadzonej w dniu [...] września 2001 r. ustalono, że wnioskowana do zwrotu parcela l. kat. [...] wchodzi w skład działki nr [...] obręb [...] jedn. ewid. N. m. Kraków i obejmuje teren zagospodarowany jako ogródki działkowe Pracowniczego Ogrodu Działkowego "[...]" i teren ten ogrodzony jest metalową siatką z nasadzeniami warzywnymi i owocowymi. W dalszej części ustalono - na podstawie decyzji Prezydium Rady Narodowej m. Krakowa nr [...] z lipca 1973 r. - że ogród działkowy "[...]" został założony przez Zjednoczenie Budownictwa Przemysłowego "[...]" w Krakowie zgodnie z decyzją Prezydium Dzielnicowej RN N. w Krakowie z [...] listopada 1972 r. nr [...] zatwierdzającą plan realizacyjny pracowniczego ogrodu działkowego przy ul. [...] i stosownie do jej tresci oraz protokołem zdawczo - odbiorczym z [...] września 1973 r., parcela l.kat. [...] została przekazana Zjednoczeniu Budownictwa Przemysłowego "[...]" w użytkowanie nieodpłatne, na czas nieokreślony. W treści decyzji stwierdzono również, iż przedmiotowy teren w dniu przekazania stanowił grunt orny, nieogrodzony i niezabudowany i w związku z tym uznano, że w okresie od daty wywłaszczenia powyższej parceli, czyli od 1951 r. do daty urządzenia pracowniczego ogrodu działkowego "[...]" w 1973 r., cel wywłaszczenia na przedmiotowej nieruchomości nie został zrealizowany. Jednakże zwrot wyżej wymienionej nieruchomości nie jest możliwy w związku z art. 229a ustawy o gospodarce nieruchomościami, bowiem zgodnie z jego treścią art. 229 stosuje się, jeżeli na nieruchomości został zrealizowany inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, który w dniu wydania tej decyzji mógł stanowić podstawę wywłaszczenia. Natomiast art. 229 cyt. ustawy stanowi, że roszczenie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, o którym mowa w art. 136 ust. 3 tej ustawy nie przysługuje, jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy o gospodarce nieruchomościami (tj. przed dniem 1 stycznia 1998 r.), nieruchomość została sprzedana lub oddana w użytkowanie wieczyste osobie trzeciej, a prawa nabywcy zostały ujawnione w księdze wieczystej, przy czym koniecznym warunkiem jest, aby zrealizowany na nieruchomości inny cel, również mógł stanowić podstawę wywłaszczenia w dacie wydania decyzji wywłaszczeniowej. Z kolei dopuszczalność wywłaszczenia nieruchomości na potrzeby pracowniczych ogrodów działkowych, wynikała bezpośrednio z treści art. 1 ust. 4 i art. 7 ust. 3 ustawy z 9 marca 1949 r. o pracowniczych ogrodach działkowych (Dz. U. Nr 18, poz. 117) i stosownie do treści tego ostatniego przepisu, gminie służy prawo nabycia odpowiednich terenów w drodze wywłaszczenia, przy czym przepis art. 1 ust. 4 uznaje ogrody działkowe za urządzenia użyteczności publicznej. Biorąc zatem pod uwagę sposób zagospodarowania działki nr [...] obr. [...] jako teren pracowniczego ogrodu działkowego (obecnie rodzinnego) oraz dopuszczalność wywłaszczania nieruchomości na ten cel zgodnie z przepisami ustawy o pracowniczych ogrodach działkowych organ uznał, iż wszelkie warunki niedopuszczalności roszczenia o zwrot przedmiotowej działki określone w art. 229a ustawy o gospodarce nieruchomościami zostały spełnione i roszczenie o zwrot nie przysługuje.