Wyrok NSA z dnia 14 wrzenia 2007 r., sygn. II FSK 996/06

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Stefan Babiarz, Sędziowie NSA: Jerzy Rypina, Jan Ruszyński (sprawozdawca), Protokolant Justyna Nawrocka, po rozpoznaniu w dniu 6 września 2007 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Syndyka Masy Upadłości (poprzednio Zarządcy) "A." Sp. z o.o. w upadłości we W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 16 lutego 2006 r. sygn. akt I SA/Wr 1322/04 w sprawie ze skargi Syndyka Masy Upadłości (poprzednio Zarządcy) "A." Sp. z o.o. w upadłości we W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu z dnia [...] nr [...] w przedmiocie określenia zobowiązania w podatku dochodowym od osób prawnych za 2000 r. oraz odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu należnych zaliczek na podatek dochodowy od osób prawnych za sierpień, październik, listopad i grudzień 2000r. 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu, 2) zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu na rzecz Syndyka Masy Upadłości (poprzednio Zarządcy) "A." Sp. z o.o. w upadłości we W. kwotę 2.815 (dwa tysiące osiemset piętnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 16 lutego 2006 r. w sprawie I SA/Wr 1322/04 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uchylił zaskarżoną decyzję Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu z dnia [...] Nr [...] w części dotyczącej odsetek od zaległości z tytułu należnych zaliczek na podatek dochodowy za 2000 rok, w pozostałej części skargę oddalił. Określił, że decyzja w zakresie uchylonym nie podlega wykonaniu i zarządził od Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu na rzecz Syndyka masy upadłości "A." Sp. z o.o. we W.180 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Ustosunkowując się do zarzutu wydania decyzji przez Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu z naruszeniem art. 139 § 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłości i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) przez wadliwe oznaczenie strony Sąd I instancji stwierdził, że dla prawidłowego oznaczenia strony podstawowe znaczenie miało unormowanie wynikające z art. 139 § 1 ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, zgodnie z którym jeżeli upadły pozbawiony został prawa zarządu masą upadłości, postępowanie sądowe i administracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez zarządcę; postępowania te zarządca prowadzi na rzecz upadłego, lecz w imieniu własnym. Unormowanie wynikające z powołanego przepisu ma zastosowanie w niniejszej sprawie z uwagi na treść postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej Wydział VIII Gospodarczy ds. upadłościowych i naprawczych z dnia 2 kwietnia 2004 r. (sygn. akt VIII GU 24/04 VIII GUP 21/04) i oznacza, iż zarządcy przysługuje legitymacja procesowa także w postępowaniu podatkowym, natomiast podmiotem praw i obowiązków mających wpływ na majątek "upadłego" pozostaje upadły podmiot. Zaskarżona decyzja stanowi jedynie formalne potwierdzenie powstania zobowiązania podatkowego w wysokości określonej przez organy podatkowe przed ogłoszeniem upadłości. Jeżeli zatem organ podatkowy dokonywał wiążącego określenia skutków prawnych wobec podatnika, to jego obowiązkiem było również wskazanie w decyzji tego podmiotu (strony w znaczeniu materialnoprawnym), stosownie do treści art. 210 § 1 pkt 3) Ordynacji podatkowej, przy czym oznaczenie to powinno nastąpić przez podanie danych, które indywidualizują podmiot. W zaskarżonej decyzji prawidłowo zatem wskazano jako podmiot na którym ciąży zobowiązanie podatkowe spółkę z uwzględnieniem jej aktualnej sytuacji prawnej tj. "A." spółka z o.o. w upadłości. W sprawie jest też okolicznością niesporną, że decyzja organu pierwszej instancji została wydana przed 3 kwietnia 2004 r., tj. wydaniem postanowienia o ogłoszeniu upadłości, natomiast odwołanie od decyzji I instancji zostało wniesione przez zarządcę i rozpatrzone przez organ odwoławczy zaskarżoną decyzją, od której syndyk masy upadłości (postanowieniem z dnia 24 marca 2005 r. Sąd Rejonowy zmienił postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości) wniósł skargę, co wskazuje , że od chwili ogłoszenia upadłości postępowanie prowadzone było przez zarządcę a potem syndyka. Powyższy pogląd dotyczący oznaczenia podmiotu zobowiązanego po ogłoszeniu upadłości znajduje potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 07 października 2004 r. sygn. akt IV CK 86/04 -Biul.SN 2005/2/15 , w którym sąd stwierdził "...mimo ogłoszenia upadłości i związanej z tym utraty przez upadłego zarządu oraz możności korzystania i rozporządzania majątkiem stanowiącym masę upadłości (art. 20 § 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe, tekst jedn.: Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 z późn. zm. - dalej "prawa upadłościowego", w zw. z art. 536 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze, Dz. U. Nr 60, poz. 535 - dalej "prawa upadłościowego i naprawczego"), majątek ten należy w dalszym ciągu do upadłego, który w związku z tym pozostaje podmiotem praw i obowiązków wchodzących w skład tego majątku. Jednakże stosownie do art. 60 prawa upadłościowego postępowanie dotyczące mienia wchodzącego w skład masy upadłości może być wszczęte i dalej prowadzone jedynie przez syndyka lub przeciw niemu. Jest to przypadek tzw. zastępstwa procesowego pośredniego (substytucji, subrogacji procesowej, podstawienia procesowego), kiedy zastępca działa na rzecz zastąpionego, ale we własnym imieniu. Tak też expressis verbis stanowią: odnośnie zarządcy - art. 139 § 1 i odnośnie syndyka - art. 144 § 2 prawa upadłościowego i naprawczego W procesie, w którym syndyk działa na rzecz upadłego, upadły jest więc stroną w znaczeniu materialnym i świadczenie dochodzone przez syndyka podlega zasądzeniu na rzecz upadłego, a dochodzone przeciwko syndykowi podlega zasądzeniu od upadłego.