Wyrok NSA z dnia 15 czerwca 2004 r., sygn. GSK 669/04

 

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA - Maria Myślińska, Sędziowie NSA - Czesława Socha, - Kazimierz Jarząbek (spr.), Protokolant - Eliza Skibińska, po rozpoznaniu w dniu 15 czerwca 2004 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej B. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 14 stycznia 2004 r. sygn. akt 3 I SA/Gd 2343/00 w sprawie ze skargi B. P. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 6 października 2000 r. [...] w przedmiocie należności celnych - oddala skargę kasacyjną - 2 Sygn. akt GSK 669/04 U Z A S A D N I E N I E Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 14 stycznia 2004r. w sprawie sygn. akt 3 I SA/Gd 2343/00 oddalił skargę B. P. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 6 października 2000r. nr [...] w przedmiocie należności celnych z tytułu uznania zgłoszenia celnego za nieprawidłowe. W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, że w dniu 21 lipca 2000r. (błędnie 1999 r. p. NSA) B. P. zgłosił do procedury dopuszczenia do obrotu, z zastosowaniem zwolnienia od cła na podstawie art. 190 § 1 pkt 6 lit. "a" Kodeksu celnego samochodu osobowego marki Volvo 440. Dyrektor Urzędu Celnego w Gdyni w dniu 2 sierpnia 2000r. wydał decyzję, którą uznał zgłoszenie celne za nieprawidłowe w zakresie wartości celnej oraz trybu i warunków umożliwiających zastosowanie zwolnienia od cła na podstawie art. 190 § 1 pkt 6 lit. "a" Kodeksu celnego i określił kwotę wynikającą z długu celnego, ponieważ nie został spełniony warunek użytkowania samochodu określony w art. 190 § 1 pkt 6 Kodeksu celnego oraz zakwestionowano wiarygodność rachunku zakupu samochodu i zaniżenie ceny. B. P. wniósł odwołanie od tej decyzji. Prezes Głównego Urzędu Ceł utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję, podnosząc w jej uzasadnieniu, że art. 190 § 1 pkt 6 lit. "a" Kodekcu celnego stanowi, iż przywóz towarów z zagranicy w ramach ustanowionych norm zwolniony jest od cła, jeżeli przedmiotem przywozu są rzeczy stanowiące mienie osoby fizycznej, będącej w rozumieniu przepisów prawa dewizowego osobą krajową, przebywającą czasowo za granicą za zgodą władz kraju pobytu przez co najmniej rok, które służyły tej osobie do użytku osobistego lub domowego, z zastrzeżeniem ich nieodstępowania przez okres 2 lat, licząc od dnia dopuszczenia do obrotu. Warunkiem uznania samochodu za wolny od cła na podstawie art. 190 § 1 pkt 6 lit. "a" Kodeksu celnego jest nie tylko fakt, iż samochód stanowi własność osoby krajowej, lecz również użytkowanie go w czasie pobytu za granicą przez tę osobę. Z § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 Sygn. akt GSK 669/04 12 grudnia 1997r. w sprawie trybu, warunków, okresu zwolnienia od cła, norm ilościowych oraz dokumentów wymaganych do stwierdzenia podstawy stosowania zwolnienia od cła rzeczy stanowiące mienie niektórych osób fizycznych (Dz.U. Nr 156, poz. 1023, ze zm.) wynika, że zwolnienie określone w art. 190 § 1 pkt 6 stosuje się, w wypadku przywozu środków transportu podlegających rejestracji, osoby, o których mowa w tym, są obowiązane do przedłożenia dowodów rejestracyjnych, wystawionych na nazwisko tych osób. Ponadto zgodnie z orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego do korzystania z samochodu w każdym kraju potrzebny jest akt rejestracji, niezależnie od jego ubezpieczenia. Z zaświadczenia Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Sydney Nr 365/17/00 z dnia 1 marca 2000r. wynika, że B. P. przebywał w Australii czasowo od dnia 10 lipca 1999r. do dnia 11 lipca 2000r. Z rachunku zakupu samochodu wynika, że został on zakupiony w dniu 10 lipca 2000r. w Belgii, a więc w czasie pobytu za granicą. Samochód był zarejestrowany na [...] Z powyższego wynika, że brak było podstaw do uznania przedmiotowego samochodu za wolny od cła na podstawie art. 190 § 1 pkt 6 lit. "a" Kodeksu celnego. Stosownie do postanowień art. 23 § 7 Kodeksu celnego, wartość nie może być przyjęta za wartość celną, o której mowa w § 1 tego artykułu, w przypadku, gdy organ celny z uzasadnionych przyczyn zakwestionował wiarygodność i dowolność informacji lub dokumentów, służących do określenia wartości celnej, które należy dołączyć do zgłoszenia celnego, albo gdy nie zostaną one przedstawione przez zgłaszającego. Z tych przyczyn Urząd Celny w Gdyni zakwestionował, w oparciu o powołane dokumenty, wiarygodność rachunku zakupu samochodu opiewającego na kwotę 56.000 BEF, jako nieodzwierciedlającego rzeczywistej wartości samochodu. Ustalono nową wartość celną samochodu metodą zastępczą, określoną w art. 29 § 1 Kodeksu celnego, przyjmując, że pojazd był wprawdzie samochodem używanym, ale nieuszkodzonym. Kalkulacja przeprowadzona w przedmiotowej sprawie, w celu ustalenia wartości celnej samochodu została dokonana prawidłowo. B. P. wniósł skargę na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł, w której domagał się jej uchylenia. W uzasadnieniu podał, że ponad 19 lat przebywał poza 4 Sygn. akt GSK 669/04 granicami kraju, ostatnio w Australii, w której obowiązuje lewostronny ruch drogowy. Z tych przyczyn nie mógł z Australii przywieźć do kraju samochodu, ponieważ tam każdy samochód posiada kierownicę z prawej strony, co w Polsce byłoby niezgodne z przepisami o ruchu drogowym. Z tego powodu dokonał zakupu samochodu w Belgii, w komisie samochodów powypadkowych. Samochód był uszkodzony i dlatego przetransportowany został na lawecie. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku skargę oddalił albowiem uznał, że skarżący nie spełnił jednej z przesłanek, o której stanowi art. 190 § 1 pkt 6 lit. "a" Kodeksu celnego albowiem przedmiotowy samochód nie służył skarżącemu do użytku osobistego lub domowego w czasie pobytu za granicą. Dokonując tych ustaleń Sąd powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z 25 listopada 1993r. w sprawie III ARN 65/93, w której został wyrażony pogląd prawny, że: ... wolne od cła przywozowego są rzeczy stanowiące mienie osoby przesiedlającej się, jeżeli służyły jej do użytku osobistego, domowego w miejscu stałego pobytu za granicą lub zostały nabyte w czasie podróży za granicą do użytku osobistego przed przekroczeniem granicy państwowej w celu realizacji przesiedlenia się do kraju. Z akt sprawy wynika, że przedmiotowy samochód został zakupiony w Belgii w dniu 10 lipca 2000r., nie był zarejestrowany na skarżącego i był sprowadzony na lawecie drogą lądową. Zdaniem Sądu powyższe okoliczności niewątpliwie świadczą o tym, że samochód ten nie służył skarżącemu do użytku osobistego lub domowego w czasie pobytu za granicą ani do celów osobistych związanych z przesiedleniem do kraju. Sąd uznał także, iż ustalenie wysokości cła na poziomie cła minimalnego nie narusza prawa. Skarżący nie wykazał by w dniu zgłoszenia celnego samochód był uszkodzony. Okoliczności tej nie może podważyć dołączony do skargi odpis z kalkulacji naprawy pojazdu, albowiem dotyczy ona czasu już po zgłoszeniu celnym i posługuje się cenami z dnia 28 lipca 2000r. Powyższy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku został zaskarżony w całości skargą kasacyjną, wniesioną w imieniu skarżącego, w której zarzucono jej: 5 Sygn. akt GSK 669/04 1) naruszenie prawa materialnego z powołaniem się na przepis art. 174 pkt 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej u.p.s.a.) w postaci błędnej wykładni przepisu art. 190 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 9 stycznia 1997r. - Kodeks celny (Dz.U. z 2001r. Nr 75, poz. 802, ze zm.) poprzez przyjęcie, że skarżący nie spełnia wszystkich przewidzianych prawem przesłanek do zwolnienia od cła przywiezionego przez niego z zagranicy towaru w postaci samochodu osobowego; 2) naruszenie przepisów postępowania z powołaniem się na przepis art. 174 pkt 2 u.p.s.a. co miało istotny wpływ na wynik sprawy - to jest niewyjaśnieniu wszystkich okoliczności faktycznych poprzez nieuwzględnienie okoliczności, iż przedmiotowy samochód nie był w pełni sprawny w chwili przekroczenia granicy; i wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że by skorzystać ze zwolnienia od cła rzeczy, stanowiących mienie przesiedleńcze, to jest w niniejszym przypadku samochodu osobowego, skarżący winien spełnić następujące przesłanki - być osobą fizyczną, będącą w rozumieniu przepisów prawa dewizowego osobą krajową (jest niesporne), przebywającą za granicą, za zgodą władz kraju pobytu przez co najmniej jeden rok (niesporne) a nadto samochód ten służyć mu winien do użytku osobistego lub domowego. Ta ostatnia przesłanka została zakwestionowana przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku. Zdaniem autora skargi kasacyjnej przepisu Kodeksu celnego, obowiązujące w tym zakresie nie określają okresu, przez który przedmiotowy samochód miałby być użytkowany przez skarżącego przed sprowadzeniem do kraju. Nadto orzecznictwo NSA przyjmowało, iż samochód taki mógł służyć do celów osobistych związanych z przesiedleniem do kraju. Z treści art. 190 § 1 pkt 6 Kodeksu celnego nie wynika by rzeczy sprowadzone do kraju musiały być nabyte w kraju pobytu i tylko tam użytkowane. W związku z tym, że skarżący spełnia dwie pierwsze przesłanki, o których mowa w art. 190 § 1 pkt 6 lit. "a" Kodeksu celnego, rozważenia wymaga, 6 Sygn. akt GSK 669/04 czy nie spełnia także przesłanki trzeciej. Należy bowiem mieć na uwadze, że skarżący przebywał w Australii, gdzie obowiązuje lewostronny ruch drogowy, w związku z tym używane tam samochody posiadają układ kierowniczy przystosowany do takiego ruchu. Samochód taki w Polsce nie otrzymałby homologacji i nie zostałby zarejestrowany. Wobec tego skarżący przed opuszczeniem Australii sprzedał posiadany samochód, a za uzyskaną w ten sposób kwotę w drodze do kraju zakupił w Belgii samochód, który spełnia warunki do zarejestrowania w Polsce. W tej sytuacji zastosowanie znaleźć powinna instytucja surogacji. Przedmiotowy samochód został nabyty przez skarżącego przed przekroczeniem granicy Polski, zgodnie z wywodami przytoczonymi wyżej, brak jest formalnych i prawnych podstaw aby uznać, by samochód ten nie mógł być objęty zwolnieniem celnym jako mienie przesiedleńcze. Tym samym uznać należy, że w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gdańsku doszło do naruszenia prawa materialnego z powołaniem się na przepis art. 174 ust. 1 u.p.s.a., w postaci błędnej wykładni uchylonego przepisu art. 190 § 1 pkt 6 Kodeksu celnego. Przedmiotowy samochód został zakupiony w komisie, który prowadzi sprzedaż samochodów powypadkowych, za cenę 56.000 BEF. Zgłaszając samochód do odprawy skarżący wskazał na jego liczne uszkodzenia spowodowane wypadkiem, w którym wcześniej uczestniczył. Z tego powodu samochód przekroczył granicę na lawecie. Fakt tych uszkodzeń był zgłaszany w trakcie odprawy jednakże nie został odnotowany w dokumentach celnych. Okoliczność, że samochód przekroczył granicę na lawecie została także ustalona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, jednakże została ona pominięta przy orzekaniu co miało wpływ na ocenę wartości samochodu, która została znacznie zawyżona przy ustalaniu, wartości celnej przez organy celne. Wobec tego nastąpiło naruszenie przepisów postępowania, o czym mowa w art. 174 ust. 2 u.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Zasadą jest, że Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej (art. 183 § 1 u.p.s.a.), które wyznaczane są przez sposób ujęcia podstaw kasacyjnych. To oznacza, że w przypadku braku skutecznego prawnie zarzutu naruszenia przepisów postępowania Naczelny Sąd Administracyjny za wiarygodną musi uznać faktyczną podstawę rozstrzygnięcia, przyjętą przez wojewódzki sąd administracyjny. 7 Sygn. akt GSK 669/04 Nie jest bowiem wystarczające powołanie się w skardze kasacyjnej na art. 174 ust. 2 u.p.s.a., ale konieczne jest także uzasadnienie podnoszonej podstawy przez wskazanie, które przepisy zostały naruszone, na czym to naruszenie polegało oraz jaki mogło mieć wpływ na wynik sprawy. W przeciwnym razie ocena zasadności tej podstawy nie jest w ogóle możliwa. W sprawie niniejszej skarżący opierając skargę kasacyjną na podstawie z art. 174 ust. 2 u.p.s.a. nie wskazał w ogóle przepisów postępowania, które jego zdaniem zostały naruszone, w tej sytuacji ocena zasadności tej podstawy skargi kasacyjnej nie jest możliwa i wobec tego podstawa ta nie może być uznana za usprawiedliwioną. Zgodnie z art. 174 ust. 1 u.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie. Naruszenie prawa materialnego może więc polegać na: a) błędnym przyjęciu, że istnieje norma prawna faktycznie nieistniejąca lub na zaprzeczeniu istnienia normy prawnej faktycznie istniejącej, b) błędnym zrozumieniu treści lub znaczenia normy prawnej (naruszenie prawa przez błędną jego wykładnię), c) błędnym przyjęciu lub zaprzeczeniu związku jaki zachodzi między faktami ustalonymi w postępowaniu a normą prawną (naruszenie prawa przez niewłaściwe jego zastosowanie). Wbrew wywodom zawartym w skardze kasacyjnej, w niniejszej sprawie nie występuje żadna z wyżej wymienionych sytuacji. Powołany w skardze kasacyjnej art. 190 § 1 pkt 6 Kodeksu celnego stanowi, że przywóz towarów z zagranicy w ramach ustanowionych norm zwolniony jest od cła, jeżeli przedmiotem przywozu, są rzeczy stanowiące mienie: a) osoby fizycznej, będącej w rozumieniu przepisów prawa dewizowego osobą krajową, przebywającą czasowo za granicą za zgodą władz kraju pobytu przez co najmniej rok, które służyły tej osobie do użytku osobistego lub domowego, osoby fizycznej, będącej w rozumieniu przepisów prawa dewizowego osobą zagraniczną przez co najmniej rok, przybywającej do kraju na pobyt stały, 8 Sygn. akt GSK 669/04 b) które służyły tej osobie do użytku osobistego lub domowego, z zastrzeżeniem ich nieodstępowania przez okres 2 lat, licząc od dnia dopuszczenia do obrotu. Według ustaleń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w odniesieniu do sytuacji B. P. ma zastosowanie art. 190 § 1 pkt 6 lit. "a" Kodeksu celnego, albowiem bezspornym jest, że jako osoba fizyczna będąca w rozumieniu przepisów prawa dewizowego osobą krajową, przebywał za granicą - w Australii -za zgodą władz kraju pobytu co najmniej rok. Natomiast spór toczy się o to, czy przedmiotowy samochód służył skarżącemu do osobistego użytku lub domowego użytku w czasie pobytu za granicą. Z akt sprawy wynika, że skarżący w dniu 10 lipca 2000r. zakupił w Belgii ten samochód. Samochód został sprowadzony na lawecie drogą lądową do Polski i za granicą nie był zarejestrowany na nazwisko skarżącego. Przytoczone okoliczności wskazują na to, że przedmiotowy samochód nie służył skarżącemu do osobistego lub domowego użytku, w czasie gdy przebywał za granicą. Jak również nie służył w czasie realizacji przesiedlenia do kraju. Skarżący przyznaje te okoliczności i wyjaśnia, że z kraju - Australii - w którym przebywał przed powrotem do Polski nie sprowadził samochodu dlatego, że obowiązuje tam ruch drogowy lewostronny, co powoduje, że samochody tam użytkowane posiadają układ kierowniczy nieprzystosowany do ruchu drogowego prawostronnego, który obowiązuje w Polsce. W tym stanie rzeczy Wojewódzki Sąd Administracyjny przyjmując, że przedmiotowy samochód nie służył skarżącemu do użytku osobistego lub domowego w czasie pobytu za granicą ani do celów związanych z przesiedleniem do kraju, nie dopuścił się naruszenia art. 190 § 1 pkt 6 lit. "a" Kodeksu celnego. Z treści powyższego przepisu wynika, że ustawodawca uzależnił zwolnienie od cła tych przedmiotów, które osobie powracającej do kraju, służyły do osobistego lub domowego użytku, co oznacza, że w czasie pobytu za granicą zainteresowany, bądź członkowie jego rodziny z przedmiotów tych korzystali - eksploatowali je. Dotyczy to wszystkich przedmiotów, a gdy chodzi o pojazdy samochodowe, to jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 25 listopada 1993r. w sprawie III ARN 65/93, pojazd taki mógł być zakupiony tylko do realizacji przesiedlenia. Powołany wyżej przepis Kodeksu celnego nie przewiduje żadnych wyjątków - sytuacji, które przy braku zaistnienia wszystkich przesłanek w nim określonych, mogłyby 9 Sygn. akt GSK 669/04 stanowić podstawę do zwolnienia od cła. Wobec tego powody, którymi kierował się skarżący nie uzasadniają zwolnienia na podstawie art. 190 § 1 pkt 6 lit. "a" Kodeksu celnego samochodu, sprowadzonego do kraju w dniu 21 lipca 2000r. Dokonana zatem przez Wojewódzki Sąd Administracyjny ocena sytuacji prawnej skarżącego jest prawidłowa i nie narusza powołanego w skardze kasacyjnej przepisu prawa materialnego. Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga kasacyjna pozbawiona jest usprawiedliwionych podstaw, w związku z czym podlega oddaleniu na podstawie art. 184 u.p.s.a.