Wyrok NSA z dnia 22 sierpnia 2002 r., sygn. III SA 95/01

Z konstrukcji podatku od towarów i usług wynika, że jeśli zbywca podatku nie zapłaci, nabywca nie ma prawa go odliczyć. Nawet jeśli podatnik odliczający VAT dołożył staranności i działał w zaufaniu do nierzetelnego kontrahenta, zostanie obciążony nieuiszczonym podatkiem.

Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Leszka N. Firma "L." na decyzję Izby Skarbowej w W. z 8.12.2000 r. (...) w przedmiocie podatku od towarów i usług - oddala skargę.

UZASADNIENIE

Jednym z kontrahentów podatnika było przedsiębiorstwo wielobranżowe "I.E.". Z tego tytułu w marcu, kwietniu, maju, czerwcu i wrześniu 1995 r. zaewidencjonował on i rozliczył w deklaracjach dla podatku od towarów i usług kwoty podatku naliczonego z faktur VAT dotyczących zakupu sprzętu elektronicznego w tej firmie. W lipcu 1997 r. ustalono, że spółka "I.E." jest spółką nieistniejącą, a jej prezes nie figuruje w ewidencji ludności "PESEL". W związku z powyższym po przeprowadzeniu kontroli skarbowej i ustaleniu, iż sprzedawca towaru nie składał deklaracji podatkowych VAT-7, a tym samym nie wykazywał i nie uiszczał należnego podatku VAT, inspektor kontroli skarbowej określił kwoty zwrotu podatku naliczonego za poszczególne miesiące 1995 r. w wysokości O, określił zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług za ww. miesiące. Ponadto określono kwoty zaległości podatkowej oraz naliczono odsetki za zwłokę od tych zaległości, na dzień wydania decyzji. W uzasadnieniu decyzji podano, iż dokumenty sprzedaży /faktury VAT wystawione przez spółkę "I.E."/ pochodzą od podmiotu niebędącego podatnikiem podatku od towarów i usług, a dane zawarte w nich dotyczące numeru NIP nie identyfikują podatnika tego podatku, i dokumenty te są wystawione sprzecznie z art. 32 ust. 1 ustawy o VAT oraz par. 19 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 12 maja 1993 r. w sprawie podatku od towarów i usług /Dz.U. nr 39 poz. 176 ze zm./, w związku z przepisem art. 32 ust. 5 ustawy o VAT. Tym samym strona dokumentując nabycie sprzętu RTV takimi fakturami została pozbawiona na mocy art. 25 ust. 1 pkt 4 lit. "a" ustawy o VAT prawa do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w tych fakturach. Powołano się także na treść par. 35 ust. 4 pkt 1 lit. "a" i pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 8 grudnia 1994 r. w sprawie wykonania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 133 poz. 688 ze zm./ w zw. z art. 23 ust. 1 ustawy o VAT i podano, że faktury te nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego przez podatnika. Ponadto zwrócono uwagę, iż prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony jest warunkowe i skorzystanie z niego uzależnione jest od tego, czy poprzedni podatnik, we wcześniejszej fazie, podatek ten uiścił oraz zamieszczono szczegółowe wyliczenie należnego podatku. W odwołaniu od tej decyzji zarzucono błąd w ustaleniach faktycznych polegający na bezzasadnym przyjęciu, iż dokumenty sprzedaży pochodziły od podmiotu niebędącego podatnikiem podatku od towarów i usług, a dane zawarte w nich dotyczące numeru NIP nie identyfikowały podatnika tego podatku i były wystawiane sprzecznie z obowiązującymi przepisami. Zakup sprzętu elektronicznego miał miejsce w okresie od marca do grudnia 1995 r. Powoływanie się przez inspektora kontroli skarbowej na decyzję izby skarbowej z 18.07.1997 r. unieważniającą decyzję urzędu skarbowego o nadaniu numeru identyfikacyjnego spółce "I.E." wydaną prawie dwa lata później od dokonanych zakupów jako podstawę do stwierdzenia, że spółka ta nie była podmiotem uprawnionym do wystawiania faktur jest niczym nieuzasadnione. Izba skarbowa utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu decyzji podano, że faktury, które zostały wystawione przez podmiot nieuprawniony, są fakturami wystawionymi niezgodnie z wymogami art. 32 ustawy o VAT. Skutkiem prawnym wystawienia faktury z naruszeniem art. 32 ustawy jest brak podstawy do obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego stosownie do art. 25 ust. 1 pkt 4 lit. "a" ustawy o VAT oraz par. 35 ust. 4 pkt 1 lit. "a" rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 8 grudnia 1994 r. A zatem stronie nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wykazanego w tych fakturach. Podatnik zaskarżył decyzję izby skarbowej.