Wyrok NSA z dnia 19 czerwca 1995 r., sygn. I SA 1241/94

l. Oceny legalności decyzji administracyjnej można dokonywać tylko na gruncie przepisów prawa obowiązujących w dniu jej wydania, zarówno procesowych, jak i materialnych.

2. Restytucji stowarzyszenia można dokonać tylko na wniosek osób fizycznych - członków stowarzyszenia restytuowanego, nie zaś na wniosek nowego stowarzyszenia, choćby nawet utworzonego z udziałem członków stowarzyszenia uprzednio rozwiązanego. Roszczenie o restytucję administracyjnoprawną rozwiązanego stowarzyszenia jest prawem osobistym członków i wynika z ich prawa do udziału w pracach stowarzyszenia.

3. Roszczenie o zwrot majątku jest prawem przysługującym tylko byłemu właścicielowi majątku, to znaczy osobie prawnej powstałej w wyniku restytucji stowarzyszenia, działającej przez swoje organy statutowe.

4. Nie można stwierdzić nieważności decyzji in abstracto, nie kierując decyzji wydanej w trybie art. 158 par. 1 Kpa do oznaczonego podmiotu będącego stroną, nawet gdy działa się z urzędu.

Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Burmistrza Miasta K. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 10 lutego 1994 r. nr D.63/S/I192 w przedmiocie odmowy uchylenia lub zmiany decyzji w wyniku wznowionego postępowania w sprawie likwidacji i przeznaczenia majątku stowarzyszenia (...) i Towarzystwa Gimnastycznego "S." w K. i na podstawie art. 207 par. 2 pkt 3 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję.

UZASADNIENIE

Decyzją nr D.63/S/I/92 z dnia 12 lutego 1993 r. Minister Spraw Wewnętrznych stwierdził nieważność decyzji byłego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w (...) z dnia 2 sierpnia 1951 r. nr SA-SP.1-3/119/51 o likwidacji stowarzyszenia (...) w K. i Towarzystwa Gimnastycznego "S." w K. oraz o przekazaniu ich majątku na rzecz Skarbu Państwa. Decyzję o likwidacji wydano z powołaniem się na art. 26 i 27 ust. 2 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1932 r. - Prawo o stowarzyszeniach /Dz.U. nr 84 poz. 808/.

Pismem z dnia 19 października 1992 r. stowarzyszenie (...) w K. wystąpiło do Ministra Spraw Wewnętrznych o stwierdzenie nieważności powyższej decyzji byłego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, jako wydanej "wbrew obowiązującemu prawu". Po rozpatrzeniu tego wniosku Minister Spraw Wewnętrznych, powołując się na art. 156 par. 1 pkt 1 Kpa, stwierdził w pkt 1 swej decyzji na wniosek strony nieważność wyżej wymienionej decyzji z dnia 2 sierpnia 1951 r. "w części dotyczącej likwidacji i przeznaczenia majątku (...) w K.", a w pkt 2 stwierdził z urzędu nieważność powyższej decyzji "w części dotyczącej likwidacji i przeznaczenia majątku Towarzystwa Gimnastycznego S. w K.", uznając tę decyzję za wydaną z rażącym naruszeniem prawa. W uzasadnieniu swej decyzji z dnia 12 lutego 1993 r. Minister Spraw Wewnętrznych podał, że przede wszystkim decyzja z dnia 2 sierpnia 1951 r. nie zawiera uzasadnienia, nie wiadomo więc, jaki był powód jej wydania; stanowi to rażące naruszenie art. 75 ust. 2 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnym /Dz.U. nr 36 poz. 341/, brak zaś pouczenia o środkach zaskarżenia rażąco narusza art. 75 ust. 1 powyższego rozporządzenia. Niedopuszczalne było ogólne powołanie się na art. 26 prawa o stowarzyszeniach, ponieważ artykuł ten zawiera 4 punkty, precyzyjnie określające wypadki, w których możliwa jest likwidacja stowarzyszenia, a z kolei art. 27 nie zawiera ustępów. Błędnie także podano numery dzienników ustaw, co stanowi istotne uchybienie formalne.