Obrót wierzytelnościami w świetle obecnych i proponowanych przepisów polskiej ustawy o podatku od towarów i usług

Michał Gargul

Specjalista ds. podatkowych

Wierzytelność jest prawem majątkowym będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Zgodnie z art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego przeniesienie wierzytelności następuje na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie.

Ustawodawca wymienia w art. 510 § 1 trzy rodzaje umów nazwanych, powodujących przelew, a mianowicie: sprzedaż, zamianę i darowiznę. Pojawia się kwestia, jakie inne umowy nazwane z Kodeksu cywilnego mogą tu wejść w grę. Bez wątpienia umową taką może być umowa spółki cywilnej. Z art. 861 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że wkład wspólnika może polegać m.in. na wniesieniu do spółki własności lub innych praw. Takimi prawami mogą być wierzytelności wspólnika, a ich wniesienie następuje w formie przelewu z chwilą zawarcia umowy spółki (art. 510 § 1). Na umowie spółki cywilnej nie kończy się katalog umów przenoszących wierzytelność w trybie art. 510 § 2. Oprócz nich umowami zobowiązującymi, w rozumieniu art. 510, mogą być umowy nienazwane, jeżeli tylko strony tych umów wykreują zobowiązanie do przeniesienia wierzytelności. Zasada swobody w stosunku do kreatywnej konstrukcji umowy może pozwolić stronie na takie ukształtowanie relacji, które wyłączy obowiązek płatności podatku od towarów i usług.