Zasady ustalania wartości początkowej środków trwałych

Rozdział I

Weronika Gackowska

doktor nauk ekonomicznych, biegły rewident, wykładowca, praktyk

1. Wartość początkowa nabytych odpłatnie środków trwałych

Jednostki gospodarcze stają się właścicielami środków trwałych za sprawą wielu zdarzeń gospodarczych, które mogą być czynnością jednorazową i tym samym prostą, lub czynnością skomplikowaną, wieloaspektową. Bez względu na stopień i rodzaj wszelkich zawiłości zawsze zachodzi konieczność wiarygodnej i rzetelnej wyceny zdarzeń gospodarczych, w tym skutkujących powstaniem składników majątkowych - środków trwałych.

Składniki majątkowe mogą być zaliczone do rzeczowych aktywów trwałych lub obrotowych z powodu ich wartości początkowej określonej na obligatoryjnym poziomie przez prawo podatkowe. Jednak może to być każdy inny poziom wartości, według uznania przez kierownika jednostki gospodarczej, co wynika z ustawy o rachunkowości. Obok wartości początkowej, o kwalifikowaniu rzeczowych aktywów do środków trwałych decyduje sposób, w jaki uczestniczą one w działalności gospodarczej jednostki. Zużywające się jednorazowo składniki majątkowe, nawet jeżeli posiadają wysoką wartość początkową, nie muszą być środkami trwałymi. I odwrotnie. Te, które mają niską wartość, a zużywają się w wielu procesach produkcyjnych, mogą być zaliczane do środków trwałych. Prawo bilansowe nie odnosi tego do żadnej wartości, lecz do okresu ekonomicznej użyteczności składnika majątkowego. Odwrotnie jest w prawie podatkowym. Tu istotne jest kryterium wartości. Właśnie m.in. wartość początkowa stanowi przesłankę do zakwalifikowania danego składnika majątkowego do aktywów trwałych czy obrotowych.

Wartość początkowa jest bardzo ważnym kryterium - choć, jak wspomniano we wstępie, nie jedynym - prawidłowego zakwalifikowania oraz objęcia poszczególnych składników majątkowych właściwą ewidencją. Dlatego w każdym przypadku należy ją ustalić w sposób możliwie bezsprzeczny. Do prawidłowego ustalenia wartości początkowej środka trwałego słuszne wydaje się zidentyfikowanie wszystkich okoliczności i czynności związanych z jego powstaniem.