Tworzenie i administrowanie środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych

Tomasz Kowalski

Kodeks pracy w art. 16 stanowi, że pracodawca, stosownie do możliwości i warunków, zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników. Nie jest to obowiązek pracodawcy, a jedynie jego powinność prawna. W kategoriach obowiązku Kodeks pracy (dalej: k.p.) ujmuje jedynie zaspokajanie potrzeb socjalnych pracowników (art. 94 pkt 8 k.p.), które należy realizować w miarę posiadanych środków.

Obowiązek pracodawcy zaspokajania potrzeb socjalnych pracowników jest ujęty przede wszystkim w ustawie z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm. - dalej: ustawa o zfśs). Ustawa o zfśs określa zasady tworzenia przez pracodawców zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i zasady gospodarowania środkami tego funduszu, przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu. Obowiązek pracodawcy tworzenia funduszu socjalnego i prowadzenia działalności socjalnej jest obowiązkiem względem wszystkich pracowników. Jednak z tego obowiązku nie wynikają żadne roszczenia pracownika o świadczenia. Pracownik nabywa prawo do otrzymania świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych dopiero wtedy, gdy świadczenie to zostanie mu przyznane.

1. Ważne definicje ustawowe

Ustawa o zfśs zawiera m.in. definicje pojęć, które są stosowane na jej potrzeby. Bez bliższego poznania tych pojęć związanych z funkcjonowaniem zfśs trudno o prawidłową gospodarkę jego środkami.

Działalność socjalna - są to usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, przedszkolach oraz innych form wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. Definicja ta obowiązuje od 1 stycznia 2009 r. na mocy zmian wprowadzonych ustawą z 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 237, poz. 1654). Dzięki nim od 2009 r. możliwe jest partycypowanie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w wydatkach ponoszonych przez pracowników z tytułu pobytu ich dzieci w żłobku lub przedszkolu.