Zamknięcie roku – kapitały własne oraz zobowiązania i rezerwy (część 3)
W poprzednich numerach „Biuletynu głównego księgowego” opisaliśmy, jakie czynności należy wykonać przy weryfikacji sald aktywów trwałych oraz obrotowych. Poniżej przedstawiamy postępowanie w przypadku kapitałów własnych oraz zobowiązań i rezerw.
Na początku warto przypomnieć, że składniki kapitału własnego również podlegają weryfikacji w ramach czynności zamknięcia roku.
Kapitały własne
W dziale A pasywów bilansu wykazuje się stan kapitału (funduszu) własnego na dzień bilansowy, z podziałem na jego składniki, tj.:
- stale pozostający w jednostce kapitał (fundusz) podstawowy (zakładowy, akcyjny, udziałowy, założycielski itp.),
zwiększające go:
- kapitał (fundusz) zapasowy (zasobowy, przedsiębiorstwa, zakładu itp.),
- kapitał (fundusz) rezerwowy,
- kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny,
- przeznaczony do podziału lub pozostający w jednostce zysk roku obrotowego i niepodzielony zysk z lat ubiegłych,
zmniejszające go:
- wypłaty z zysku dokonane w ciągu roku, niepokryte straty z lat ubiegłych lub strata poniesiona w roku obrotowym.
Szczegółowość tego podziału zależy od formy prawnej oraz charakteru jednostki.
Kapitał (fundusz) własny to różnica między aktywami jednostki a jej zobowiązaniami (w tym rezerwami i biernymi rozliczeniami międzyokresowymi), co odpowiada tzw. aktywom netto.
Z ekonomicznego punktu widzenia kapitał (fundusz) własny składa się zasadniczo z kapitału (funduszu) podstawowego oraz zysku netto pozostającego w firmie (kapitał/fundusz zapasowy i/lub rezerwowy), pomniejszonego o niepokryte straty oraz środki wycofane przez właścicieli.
Kapitał (fundusz) własny odzwierciedla wartość środków (rzeczowych, pieniężnych) właścicieli, które zostały trwale zaangażowane w jednostce i które nie muszą być zwracane.
Nie wiąże się to jednak z obowiązkiem regularnej obsługi tych środków. W spółkach jawnych, partnerskich i komandytowych wspólnicy mogą ustalić, że kapitał podstawowy będzie oprocentowany na poziomie 5%, nawet gdy spółka poniosła stratę, co wynika z art. 53 k.s.h.