Kary umowne jako koszt uzyskania przychodów

Możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wszystkich tych kar umownych i odszkodowań, które wiążą się po stronie podatnika z nienależytym wykonywaniem przez niego zobowiązań/usług, została wyłączona przez ustawodawcę. Jednak kara umowna zapłacona kontrahentowi (przykładowo na podstawie zawartej ugody), a wynikająca jedynie z niezawinionej zwłoki w terminowej realizacji zamówienia/usługi, związana z uzyskaniem przez podatnika przychodów w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów na podstawie dokumentu stanowiącego podstawę ujęcia tej kary na kontach kosztowych podatnika (np. z dniem uprawomocnienia się zawartej ugody).

UWAGA!

W pewnych okolicznościach naliczone kary umowne z kontraktu mogą stanowić dla podatnika koszt uzyskania przychodu.

1. Kary umowne z kontraktu - zabezpieczenie prawidłowej realizacji umowy

Zgodnie z art. 483-486 Kodeksu cywilnego (k.c.) można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy pieniężnej (kary umownej). Dłużnik (zobowiązany z kontraktu) nie może bez zgody wierzyciela (zamawiającego/zlecającego) zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej.

Taka kara umowna (w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania) należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości, i to bez względu na wysokość poniesionej szkody (czyli jest należna nawet wówczas, gdy z tytułu niewykonania/nienależytego wykonania kontraktu wierzyciel/zamawiający/zlecający nie poniósł żadnej szkody). Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik/zobowiązany może żądać zmniejszenia kary umownej - tak samo jest w przypadku, gdy kara umowna byłaby rażąco wygórowana. Z orzecznictwa wynika, że tzw. celem miarkowania kary umownej jest przeciwdziałanie występowaniu znacznych dysproporcji między wysokością kary umownej a chronionym interesem wierzyciela (tak m.in. SN w wyroku z 23 maja 2013 r., sygn. akt IV CSK 644/12).