Kary umowne, gwarancje, rękojmie w księgach rachunkowych

Kara umowna to klauzula umieszczana w umowie cywilnoprawnej, zgodnie z którą strony mogą postanowić, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego (i tylko takiego) wynikającego z umowy nastąpi poprzez zapłatę określonej sumy.

Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w ustalonej wcześniej wysokości, bez względu na rzeczywistą wysokość poniesionej szkody.

Gdyby strony chciały dopuścić żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość kary umownej, konieczne jest wcześniejsze zastrzeżenie tego w umowie. Gdy dłużnik wykonał już swoje zobowiązanie w znacznej części lub gdy kara umowna jest rażąco wysoka, może on żądać zmniejszenia kary (art. 483-484 Kodeksu cywilnego).

Kara umowna w księgach wierzyciela

Kary umowne naliczone przez wierzyciela należy uznać za jego pozostałe przychody operacyjne. Artykuł 3 ust. 1 pkt 32 lit. g) uor stanowi, że pozostałymi przychodami operacyjnymi są przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności związane m.in. z karami. Pamiętać przy tym należy o zasadzie ostrożności, zobowiązującej jednostki do uwzględniania w wyniku finansowym w szczególności niewątpliwych pozostałych przychodów operacyjnych.

Kara umowna za niewywiązanie się z warunków umowy ma charakter sankcyjny i nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W związku z tym naliczenie kary może być udokumentowane np. notą obciążeniową.