3. Przepływy środków pieniężnych prezentowane metodą pośrednią

Metoda pośrednia charakteryzuje się znacznie większą liczbą zalet niż metoda bezpośrednia, i to z punktu widzenia zarówno sporządzającego, jak i badającego. W metodzie tej znacznie łatwiej powiązać pozycje rachunku zysków i strat oraz bilansu z pozycjami rachunku przepływów środków pieniężnych. Dzięki temu sporządzenie sprawozdania nie jest pracochłonne.

Rachunek przepływów sporządzony tą metodą wykazuje zmiany w aktywach bieżących netto[1]. Przy ocenie poziomu nadwyżki z działalności operacyjnej powinno się analizować przyczyny, które ukształtowały jej wielkość w danym okresie. Najczęściej największy wpływ wywierają tu: zmiany w stanie rozrachunków z tytułu dostaw i usług, zmiana stanu zapasów, zmiana stanu rezerw oraz kwota amortyzacji.

Przykładowe zależności kształtujące wielkość dodatniej lub ujemnej nadwyżki pieniężnej:

● Im wyższy udział sprzedaży gotówkowej w całości przychodów ze sprzedaży, tym wyższa nadwyżka pieniężna

● Im wyższy udział sprzedaży na kredyt kupiecki (który generuje wzrost należności z tytułu dostaw i usług), tym niższy poziom nadwyżki

● Zużycie materiałów i surowców kupionych w poprzednim okresie, bez odtworzenia ich stanu w okresie bieżącym (zmniejszenie stanu zapasów), generuje wyższą nadwyżkę pieniężną

● Zakup materiałów i surowców na kredyt, przeznaczonych do bieżącego zużycia (zwiększenie stanu zobowiązań z tytułu dostaw), tworzy wyższą nadwyżkę pieniężną

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych, sporządzone metodą pośrednią, ukazuje relacje między memoriałowym wynikiem finansowym, wykazanym w rachunku zysków i strat, a wynikiem kasowym z działalności operacyjnej. Rachunek przepływów pieniężnych pokazuje również, że osiągnięcie zysku netto nie jest równoznaczne z posiadaniem środków pieniężnych w przedsiębiorstwie. Jeśli w rachunku przepływów wystąpi ujemny wynik kasowy (mimo wykazywanego dodatniego bilansowego wyniku finansowego netto), to podmiot gospodarczy będzie miał problemy z regulowaniem zobowiązań wynikających z działalności. Jeśli tendencja ta utrzyma się w dłuższym okresie, to przedsiębiorstwo w poważnym stopniu zostanie narażone na upadłość. W świetle powyższych stwierdzeń sytuacja przedsiębiorstwa, które poniosło stratę bilansową, nie zawsze oznaczać będzie ryzyko upadłości - istotna staje się relacja między wynikiem bilansowym a kasowym oraz tempo i czas, w którym obserwujemy tendencje do spadku poziomu środków pieniężnych w przedsiębiorstwie.