1. Wartości niematerialne i prawne - polskie prawo bilansowe oraz standardy międzynarodowe - wybrane zagadnienia

Wartości niematerialne i prawne są specyficznym składnikiem aktywów trwałych. Charakteryzują się tym, że nie posiadają postaci fizycznej ani pieniężnej, ale są zdolne przysparzać przedsiębiorstwom korzyści mających wymiar finansowy. Na przykład w tej grupie aktywów znajdują się prawa autorskie, prawa do licencji, znaków towarowych, franczyza itp.

Ze względu na swój niematerialny charakter wartości niematerialne i prawne stanowią jeden z najbardziej złożonych obszarów we współczesnej rachunkowości. Podstawowe trudności w uznawaniu danej kategorii księgowej za ten składnik aktywów trwałych dotyczą przede wszystkim możliwości jego identyfikacji, oceny, czy przyniesie on jednostce w przyszłości korzyści ekonomiczne lub inne pożytki, a także możliwości ich wiarygodnego pomiaru. W wielu przypadkach wymienione cechy są czytelne oraz łatwe do wyróżnienia. Na przykład nie sprawia trudności identyfikacja nabytego prawa do patentu czy prawa do używania znaku towarowego. Inaczej jednak wygląda ten problem w odniesieniu do kosztów prac rozwojowych czy nabytej wartości firmy.

Zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami uznanie danego składnika aktywów za wartości niematerialne i prawne jest możliwe, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

zostały one nabyte przez jednostkę - ze sformułowania "nabyte" wynika, że do wartości niematerialnych i prawnych mogą być zaliczone tylko te z nich, które zostały nabyte, a nie wytworzone we własnym zakresie. Wyjątek od tej zasady stanowią koszty zakończonych prac rozwojowych;