1. Kształtowanie polityki bilansowej grupy kapitałowej - wybrane aspekty
Prowadzenie rachunkowości w przedsiębiorstwie regulują przepisy prawa bilansowego, które mają charakter bezwzględnie obowiązujący lub alternatywny. Sytuacja komplikuje się w przypadku, gdy zastosowanie spójnych zasad rachunkowości dotyczy wielopoziomowych struktur gospodarczych, jakimi są grupy kapitałowe.
Biorąc pod uwagę fakt, że na arenie gospodarczej Polski począwszy od lat 90. ubiegłego stulecia pojawiło się wiele grup kapitałowych, a odbiorcy informacji na temat ich sytuacji majątkowej i finansowej stają się coraz bardziej wymagający, powstaje wiele pytań dotyczących stosowania przez grupę kapitałową określonej polityki bilansowej.
§ Jakie możliwości wyboru i swobody działania mają grupy kapitałowe przy kształtowaniu swojej polityki bilansowej? § Co to są instrumenty polityki bilansowej? § Jakimi instrumentami polityki bilansowej mogą dysponować grupy kapitałowe? § W jaki sposób wybrane instrumenty polityki bilansowej mogą wpływać na kształtowanie obrazu sytuacji majątkowej i finansowej grupy?
Definicja grupy kapitałowej w prawie bilansowym
Grupa kapitałowa została zdefiniowana w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości (MSR 27) jako jednostka dominująca oraz jej wszystkie jednostki zależne. Grupa kapitałowa została zobowiązana do sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego obejmującego jednostkę dominującą wraz z jej jednostkami zależnymi. Należy go przygotować w taki sposób, jakby grupa kapitałowa tworzyła jedną jednostkę.
Polskie regulacje w ustawie o rachunkowości definiują grupę kapitałową podobnie jak MSR. W świetle tych uregulowań przez
(...) grupę kapitałową należy rozumieć jednostkę dominującą wraz z jednostkami zależnymi (art. 3 ust. 44).
Nowelizacja ustawy o rachunkowości poszerzyła definicję jednostki dominującej o przedsiębiorstwo państwowe. W świetle tych zmian art. 3 ust. 37 definiuje jednostkę dominującą jako
(...) jednostkę będącą spółką handlową lub przedsiębiorstwem państwowym sprawującą kontrolę nad inną jednostką.