1. Rachunkowość w specjalnej strefie ekonomicznej - część 1: regulacje prawne

Podstawowe regulacje prawne odnoszące się do zasad funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych (dalej: SSE) zawarto w Traktacie dotyczącym przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej (dalej: UE) oraz w ustawie o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej określającej zasady udzielania pomocy publicznej dopuszczonej zapisem art. 87 Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej. Postanowienia traktatowe zawierają ogólne zapisy dotyczące dopuszczalności pomocy publicznej.

Poza regulacjami unijnymi ogólne zasady prowadzenia działalności w SSE i funkcjonowania SSE zostały unormowane w ustawie o specjalnych strefach ekonomicznych. Szczegółowe zasady prowadzenia działalności na terenie SSE określają też rozporządzenia Rady Ministrów¹. Postanowienia szczegółowe zawarte w przepisach wykonawczych dotyczą przede wszystkim:

● postanowień proceduralnych,

● pomocy dla małych i średnich przedsiębiorstw,

● pomocy w zakresie zatrudnienia,

● pomocy sektorowej (przemysł stoczniowy, górnictwo, transport).

Tabela 1. Trzy poziomy regulacji prawnych dotyczących SSE

Źródło: opracowanie własne.

Wymienione regulacje określają m.in. zasady korzystania z instrumentu zwolnienia podatkowego przez przedsiębiorstwa działające na terenach SSE. Zwolnienia podatkowe, określone na początku funkcjonowania SSE (ustawa regulująca zasady funkcjonowania SSE pochodzi z roku 1994 - wtedy rozpoczęto tworzenie stref i wydawanie zezwoleń na działalność na ich terenie), ustanowiły podstawowy instrument przyciągający nowych inwestorów, ale nie były one zgodne z zasadami obowiązującymi w UE. Ubieganie się Polski o przystąpienie do UE wymusiło proces harmonizacji regulacji prawnych w zakresie funkcjonowania SSE z prawem wspólnotowym. W wyniku prac harmonizujących ograniczono wielkość dostępnej pomocy publicznej dla przedsiębiorców posiadających zezwolenia wydane w latach 1995-2000 oraz wprowadzono rozwiązania częściowo rekompensujące utracone korzyści. Regulacje te, choć zmniejszyły dostępną pomoc publiczną, zapewniły inwestorom "pewność prawną" poprzez zgodność polskich norm prawnych z regulacjami unijnymi. Zasady i warunki udzielania pomocy publicznej przedsiębiorcom, którzy uzyskali zezwolenie począwszy od roku 2001, są zgodne z prawem unijnym i w związku z tym wejście Polski do UE nie zmieniło zasad korzystania z przywileju prowadzenia działalności na terenie SSE.