Emerytury pomostowe z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
Osoby urodzone po 1948 r., które odpowiednio długo wykonywały prace szczególne wymienione w tzw. nowych wykazach, mogą ubiegać się o przyznanie emerytury pomostowej. Świadczenie to obliczane jest ze składek i kapitału początkowego zgromadzonych na indywidualnym koncie w ZUS.
Od 1 stycznia 2009 r. obowiązuje ustawa z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tzw. ustawa pomostowa). Przewiduje ona przede wszystkim możliwość ubiegania się o emeryturę pomostową przez osoby, które odpowiednio długo były zatrudnione przy pracach wymienionych w tej ustawie. Ustalenie prawa do tego świadczenia uzależnione jest również od spełnienia innych warunków, w tym m.in. od ukończenia odpowiedniego wieku oraz udowodnienia wymaganego stażu ubezpieczeniowego.
Definicja pracy szczególnej
Ustawa pomostowa zawiera definicję pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, która uprawnia do uzyskania emerytury pomostowej. Pracami w szczególnych warunkach w rozumieniu tej ustawy są prace związane z czynnikami ryzyka, które:
● z dużym prawdopodobieństwem mogą spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia (wraz z upływem wieku pracownika),
● wykonywane są w szczególnych warunkach środowiska pracy,
● determinowane są siłami natury lub procesami technologicznymi,
● mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej lub medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku.
Pracami w szczególnych warunkach są m.in. prace pod ziemią, na wodzie i pod wodą, w powietrzu, w warunkach gorącego i zimnego mikroklimatu, bardzo ciężkie prace fizyczne, prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, a także ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym.
Z kolei prace o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy pomostowej to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia tej sprawności.