PRACOWNICY SZCZEGÓLNIE CHRONIENI

Ewa Podgórska-Rakiel

WSTĘP

Określone kategorie pracowników mają różny zakres szczególnej ochrony stosunku pracy. Poza związkowcami z ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy bez wypowiedzenia, a ponadto przed niekorzystnym wypowiedzeniem zmieniającym, mogą korzystać pracownicy w wieku przedemerytalnym, kobiety w ciąży oraz na urlopach związanych z macierzyństwem, pracownicy pełniący funkcję społecznych inspektorów, członkowie rad pracowników, rad pracowniczych i inni. W publikacji w sposób syntetyczny omówiono zakres podmiotowy i przedmiotowy szczególnej ochrony stosunku pracy. Niekiedy ochronę uzasadnia wiek lub macierzyństwo, ale również wykonywanie funkcji reprezentanta załogi, który swoimi działaniami może narażać się na konflikty z pracodawcą. Należy zwrócić uwagę, że tylko na zasadzie wyjątku, po spełnieniu określonych przesłanek, pracodawca może rozwiązać stosunek pracy z osobą, która z mocy przepisów odrębnych korzysta ze szczególnej ochrony stosunku pracy.

Takie odrębności wprowadza ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.; zwana dalej ustawą o zwolnieniach grupowych). Wpływ tej ustawy na modyfikacje w zakresie ochrony został omówiony w dalszej części publikacji. Ustawa o zwolnieniach grupowych nie pozwala na wręczenie wypowiedzeń sporej grupie pracowników. Pracodawca, przeprowadzając procedurę zwolnień, ale z zamiarem dalszego funkcjonowania na rynku, musi pamiętać, aby wśród zwalnianych nie było pracowników chronionych. Natomiast jeżeli zwolnienia są przeprowadzane z powodu ogłoszenia upadłości, to szczególna ochrona nie ma znaczenia. Upadłość zakładu oznacza, że wszyscy stracą pracę.

Przepisy nie traktują szczególnie pracowników chronionych przed rozwiązaniem stosunku pracy, gdy upływa okres, na który umowa o pracę była zawarta. Pracownik chroniony może również zaproponować pracodawcy rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron. Pracodawcy nie wolno jednak zmuszać podlegającego ochronie stosunku pracy pracownika do rozwiązania w tym trybie umowy.