Zmiany procedury cywilnej

2 lipca 2004 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 172, poz. 1804). Większość zmian weszła w życie 5 lutego 2005 r., tj. po 6-miesięcznym okresie tzw. vacatio legis. Nowelizacja w sposób znaczący przebudowała procedurę cywilną.

Poza licznymi zmianami merytorycznymi ustawodawca zmienił również systematykę kodeksu (dotychczas kodeks dzielił się na 3 części - obecnie na skutek rozdzielenia części drugiej kodeksu „postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne” na dwie oddzielne części, tj. część drugą „postępowanie zabezpieczające” oraz część trzecią „postępowanie egzekucyjne” kodeks składa się z 4 części). Zanim jednak jeszcze ta nowela weszła w życie, Sejm 22 grudnia 2004 r. uchwalił kolejną ustawę o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych (DzU z 2005 r. nr 13, poz. 98), która weszła w życie zaledwie dzień po wprowadzeniu pierwszej z nich, tj. 6 lutego 2005 r.

Przed wejściem w życie uchwalonych zmian sąd był zobligowany do udzielania stronom i uczestnikom postępowania występującym w sprawie bez fachowej pomocy prawnej (adwokata lub radcy prawnego) potrzebnych wskazówek co do podejmowania czynności procesowych oraz pouczać ich o skutkach prawnych tych czynności oraz skutkach ewentualnych zaniedbań (art. 5 k.p.c.).

Wskutek zmian ustawodawca pozostawił sądowi swobodę w tym zakresie.

Bezpośrednią przyczyną wprowadzenia tej zmiany do kodeksu była - według uzasadnienia do projektu ustawy - chęć zbliżenia procedury cywilnej do konstytucyjnej zasady równości stron, która stanowi, iż wszyscy są wobec prawa równi - wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne (art. 32 Konstytucji RP).