Agio a wynagrodzenie wspólnika

Rodzaje umorzenia udziałów

Na wstępie należy zaznaczyć, że udziały w spółce z o.o. mogą być umarzane, gdy taką możliwość przewiduje umowa spółki. Zasadniczo w świetle przepisów art. 199 k.s.h. można wyróżnić trzy rodzaje umorzenia udziałów:

● umorzenie dobrowolne, dokonane za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę,

● umorzenie przymusowe, dokonane bez zgody wspólnika, przy czym przesłanki i tryb przymusowego umorzenia muszą być określone w umowie spółki,

● umorzenie automatyczne, o którym mowa w art. 199 § 3 k.s.h., gdy umowa spółki przewiduje, że udział ulega umorzeniu w przypadku ziszczenia się określonego w umowie zdarzenia bez powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników (stosuje się wówczas przepisy o umorzeniu przymusowym).

Umorzenie udziałów może nastąpić za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia, jednak w tym ostatnim przypadku konieczna jest zgoda wspólnika, którego to dotyczy (art. 199 § 3 k.s.h.).

Finansowanie umorzenia udziałów z czystego zysku albo poprzez obniżenie kapitału zakładowego

W literaturze pojawiły się poglądy, zgodnie z którymi treść art. 199 § 6 k.s.h. wskazuje, iż umorzenie przymusowe może być finansowane z czystego zysku albo przez obniżenie kapitału zakładowego. A. Opalski zajął stanowisko, iż odrębnie od kwestii wysokości spłaty umorzeniowej trzeba rozpatrywać zagadnienie źródeł jej finansowania. Jak stwierdził wspomniany autor: Z całokształtu regulacji wynika, iż mówiąc najogólniej - spłata może nastąpić kosztem "zysku", środków uwolnionych w następstwie obniżenia kapitału zakładowego bądź z obu tych źródeł. (...) Istnienie kapitału zapasowego wpływa na wzrost wartości bilansowej udziału, wyznaczającej minimalną spłatę (art. 199 § 2 k.s.h.), jednak sama spłata może nastąpić tylko z zysku w rozumieniu art. 192 k.s.h., bądź ze środków uwolnionych w następstwie obniżenia kapitału zapasowego. Podobne stanowisko wyraził M. Bielecki, stwierdzając: Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że przy finansowaniu umorzenia poprzez obniżenie kapitału zakładowego, suma uzyskana z obniżenia kapitału o nominalną wartość umarzanych udziałów z reguły nie wystarczy na zapłatę za te udziały, skoro art. 199 § 2 k.s.h. wymaga zapłaty według wartości bilansowej. Z tych względów, spółka powinna być przygotowana na finansowanie mieszane, to jest przez obniżenie kapitału i z czystego zysku, choć nie można wykluczyć przypadków, gdy wartość bilansowa będzie niższa od nominalnej. Przed podjęciem decyzji o umorzeniu przymusowym spółka powinna zatem przeprowadzić analizę ekonomiczną sposobu finansowania umorzenia.