Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia z członkiem zarządu spółki z o.o.

Ryszard Sadlik

sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Członków zarządu obowiązuje - w czasie ich zatrudnienia - zakaz konkurencji, wynikający bezpośrednio z treści art. 211 k.s.h. Natomiast, gdyby spółka z o.o. chciała, aby zakaz ten istniał także i w okresie po rozwiązaniu stosunku pracy z członkiem zarządu, konieczne jest zawarcie z nim odrębnej umowy o zakazie konkurencji określonej przez przepisy kodeksu pracy. Zawarcie takiej umowy wydaje się być bardzo korzystne dla spółki, gdyż członkowie zarządu - z racji pełnionej funkcji - mają zwykle dostęp do szczególnie ważnych informacji, których wykorzystanie przez konkurencję mogłoby mieć bardzo negatywne skutki dla spółki. Ponieważ w praktyce sposób zawarcia tej umowy oraz kwestie związane z jej realizacją i odpowiedzialnością za naruszenie jej postanowień wywołują wiele kontrowersji, dlatego też warto zwrócić na nie szczególną uwagę.

Cechy umowy o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia

Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia musi być pod rygorem nieważności sporządzona w formie pisemnej. Także wszelkie zmiany czy uzupełniania tej umowy wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem ich nieważności. Dlatego też nieważna byłaby umowa o zakazie konkurencji zawarta ustnie lub w sposób konkludentny.

W treści umowy o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia pracownik zobowiązuje się nie prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani nie świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub innego stosunku prawnego na rzecz podmiotu konkurencyjnego wobec pracodawcy przez oznaczony okres po ustaniu zatrudnienia. Celowe jest konkretne określenie w umowie choćby rodzajów działalności, których nie będzie mógł podejmować były pracownik, gdyż pozwala to na unikniecie wątpliwości interpretacyjnych, czy dana działalność pracownika jest rzeczywiście konkurencyjna wobec pracodawcy, a wobec tego objęta zakazem, czy nie. Jednak w przypadku osób pełniących stanowisko członków zarządu orzecznictwo sądowe dopuszcza także takie umowy, które bardzo ogólnie określają zakres zakazu konkurencji. Warto zwrócić uwagę zwłaszcza na wyrok Sądu Najwyższego z 19 maja 2004 r. (I PK 534/03; OSNP 2005/5/63), gdzie wskazano, że „w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 101 k.p.) należy skonkretyzować zakres tego zakazu. W przypadku osób wchodzących w skład organu osoby prawnej, mających dostęp do wszystkich informacji istotnych dla funkcjonowania jednostki organizacyjnej, zakres zakazu konkurencji może być określony ogólnie, gdyż jego szczegółowe wskazanie groziłoby niebezpieczeństwem pominięcia istotnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę” Jednak - moim zdaniem - takie ogólne sformułowanie zakazu konkurencji może być niekorzystne dla spółki, gdyż może powodować, że w praktyce będą powstawać kontrowersje, czy dane działania byłego członka zarządu faktycznie były sprzeczne z zawartą przez strony umową. Konieczne byłoby w takim przypadku wykazywanie celu i zgodnego zamiaru stron, co - zwłaszcza po pewnym czasie i przy sprzecznych interesach stron - może być poważanie utrudnione.