Obrót wierzytelnościami

Zastaw rejestrowy jest ograniczonym prawem rzeczowym - szczególną odmianą zastawu (por. art. 308 k.c.) uregulowaną w odrębnej ustawie. Definicja zastawu zwykłego oraz terminologia podana w poprzednim podrozdziale ma do niego pełne zastosowanie. Konstrukcja zastawu rejestrowego ma tę przewagę nad zastawem zwykłym, że chroni wierzyciela przed zbyciem przedmiotu zastawu na rzecz osób trzecich poprzez domniemanie powszechnej znajomości faktu zastawienia rzeczy wynikające z wpisu zastawu rejestrowego w publicznym rejestrze.

Instytucję zastawu rejestrowego reguluje ustawa z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów oraz wydane na jej podstawie akty wykonawcze, z których najważniejsze jest rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 października 1997 r. w sprawie szczegółowej organizacji i sposobu prowadzenia rejestru zastawów (Dz.U. nr 134, poz. 892). W sprawach nieuregulowanych w u.z.r. do zastawu rejestrowego stosuje się przepisy kodeksu cywilnego, a w szczególności przepisy o zastawie zwykłym (art. 306 i nast. k.c.) i przepisy ogólne dotyczące ograniczonych praw rzeczowych (art. 244 i nast. k.c.).

Zastawem rejestrowym można zabezpieczyć jedynie wierzytelności określonych podmiotów (art. 1 ust. 1 u.z.r.), w tym m.in. Skarbu Państwa, państwowych i samorządowych osób prawnych, banków krajowych i zagranicznych oraz wszelkich podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na terytorium Polski. Tylko wymienione w tym przepisie podmioty mogą więc być zastawnikami zastawu rejestrowego.

Nie ma natomiast podobnych ograniczeń co do osoby zastawcy, którym może być każda osoba fizyczna, prawna lub tzw. ułomna osoba prawna, będąca wierzycielem obciążanej wierzytelności. Zastawcą może być zarówno dłużnik zastawnika, jak i osoba trzecia.

Zgodnie z art. 5 u.z.r., zastawem rejestrowym można zabezpieczyć tylko oznaczone wierzytelności pieniężne, wyrażone w pieniądzu polskim lub walucie obcej (tylko w przypadku, gdy zgodnie z prawem dewizowym mogą być nominowane w walucie obcej).