Obciążenia finansowe nieruchomości

Osobnym zagadnieniem jest opłata z tytułu wzrostu wartości nieruchomości na skutek zmiany jej przeznaczenia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Opłata ta określana jest jako tzw. opłata (renta) planistyczna. Należy ona do jednego z najmniej znanych obciążeń finansowych związanych z własnością lub użytkowaniem wieczystym nieruchomości, będąc jednocześnie jednym z obciążeń, które mogą w sensie finansowym stać się dla właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości bardzo dotkliwe.

Opłata planistyczna jest to sformułowanie używane w piśmiennictwie prawniczym dla określenia jednorazowej opłaty pobieranej przez gminę w związku ze wzrostem wartości nieruchomości wskutek uchwalenia lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jeśli wzrost ten zostanie „skonsumowany” przez właściciela lub użytkownika wieczystego w drodze zbycia nieruchomości. Zasady naliczania opłaty określone zostały w art. 36 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 1999 r. nr 15, poz. 139 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2002 r. nr 113, poz. 984 - dalej u.z.p.).

Opłata planistyczna obciąża właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, jeżeli wartość należącej do niego nieruchomości wzrosła wskutek uchwalenia lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a właściciel lub użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość. Opłata planistyczna należna jest, jeśli miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, będący źródłem wzrostu wartości nieruchomości, opłatę taką przewiduje i wyłącznie w granicach przez plan wskazanych. Oznacza to, że właściciel nieruchomości posiadający nieruchomość od dłuższego nawet okresu, w sytuacji kiedy nieruchomość ta miała przed zmianą lub uchwaleniem planu charakter np. rolny, a więc w związku ze współczesnymi realiami rynkowymi nieruchomość o stosunkowo niewysokiej wartości rynkowej, a po tej zmianie uzyskała przeznaczenie np. pod budownictwo mieszkaniowe, a więc rynkowo jej wartość istotnie wzrosła, zapłaci na rzecz gminy rentę planistyczną. Zbycie, powodujące powstanie obowiązku uiszczenia opłaty planistycznej, to zarówno zbycie całości nieruchomości, jak i zbycie wydzielonej jej części. Zgodnie bowiem z przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami, jeżeli po podziale dokonanym na podstawie przepisów tej ustawy następuje obrót cywilnoprawny, to nieruchomością w rozumieniu przepisów o opłacie planistycznej staje się wyodrębniona działka gruntu, będąca przedmiotem obrotu (uchwała NSA z 17 maja 1999 r., OPK 17/98, ONSA z 1999 r. nr 4, poz. 121).