Pomoc publiczna w zapłacie podatków nadal możliwa

Odroczenie terminu płatności i rozłożenie płatności na raty

Instytucje odroczenia terminu płatności i rozłożenia na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę określają przepisy art. 48 Ordynacji. Ta forma ulg umożliwia spłatę podatku podatnikom, którzy chwilowo znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej. Ponieważ udzielenie ulgi w zapłacie podatków poprzez odroczenie terminu płatności lub rozłożenie tej płatności na raty przerywa bieg przedawnienia zobowiązania podatkowego – ulgi te mogą być stosowane wyłącznie na wniosek podatnika. Przesłanką ich udzielenia jest ważny interes podatnika. Udzielenie ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych wynikające z art. 48 Ordynacji oparte jest na tzw. uznaniu administracyjnym. Nawet jeśli organ stwierdzi, że zachodzą przesłanki do udzielenia tej ulgi, to nie jest zobligowany, by podjąć decyzję pozytywną dla podatnika. Organ podatkowy przy rozpatrywaniu wniosku powinien ustalić, czy w sprawie istnieje „ważny interes podatnika”, przy czym pojęcie to powinno być interpretowane w zależności od okoliczności konkretnej sprawy (por. wyrok NSA z 3 marca 1988 r., III SA 1127/87). Jeżeli jednak organ podatkowy prawidłowo przeprowadził postępowanie w tym zakresie, to samo wyprowadzenie z takiej oceny wniosku, czy i w jakim stopniu rozłożyć płatność na raty lub odroczyć termin płatności (wobec braku dających się zobiektywizować kryteriów normatywnych), jest zagadnieniem słusznościowym, które uchyla się spod kontroli NSA sprawującego tylko kontrolę legalności (por. wyrok NSA z 15 grudnia 1984 r., SA/Wr 8/84, POP z 1992 r. nr 2, poz. 31).

Jak już wspomniano, organ skarbowy jest zobligowany do oceny istnienia ważnego interesu podatnika w konkretnej sytuacji. Ministerstwo Finansów w piśmie z 17 lutego 1998 r. (NK 4-0114-1/98) wskazało jednak na zasady i kryteria oceny wniosków: (...) Przy rozpatrywaniu wniosków podatników o zastosowanie ulg podatkowych, w tym umorzeń podatków, każdorazowo powinna być analizowana zasadność ich udzielenia. W tym celu należy zbadać stan materialny i rodzinny zobowiązanych osób fizycznych, szczególnie prowadzących działalność gospodarczą, a w przypadku osób prawnych, jednostek nie posiadających osobowości prawnej – przeanalizować sytuację ekonomiczno-finansową firmy oraz wpływ, jaki będzie miała udzielona ulga na poprawę stanu ekonomicznego podmiotu ubiegającego się o ulgę podatkową. Wydanie decyzji wymaga więc zebrania i oceny materiału dowodowego, w szczególności sprawozdań finansowych, a w przypadkach niezbędnych również przeprowadzenia kontroli podatkowej lub skarbowej w celu ustalenia, czy istnieje ważny interes podatnika lub interes publiczny, uzasadniający uwzględnienie wniosku, oraz jakie są przyczyny nieodprowadzenia podatku.