Ocena działalności przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań finansowych

Generalnym celem oceny działalności przedsiębiorstwa jest dostarczenie przesłanek dla podejmowania decyzji gospodarczych zarówno przez samo przedsiębiorstwo, jak i podmioty z jego otoczenia. Dokonywanie oceny jest jednym z zasadniczych warunków racjonalnego zarządzania oraz pomyślnej współpracy z partnerami zewnętrznymi (kontrahentami, bankami, towarzystwami ubezpieczeniowymi, władzami lokalnymi itp.), nierzadko uzależniającymi współpracę produkcyjną, handlową, finansową od wyników oceny.

Dokonując oceny, kierownictwo przedsiębiorstwa powinno zatem wyciągnąć wnioski ważne nie tylko ze swojego punktu widzenia, ale również powinno liczyć się z kryteriami oceny, stosowanymi przez podmioty z otoczenia. Do szczegółowych celów oceny przedsiębiorstwa, działającego w warunkach gospodarki rynkowej, należy zaliczyć przede wszystkim:

• kontrolę zgodności rzeczywistego przebiegu procesów gospodarczych z założeniami planowymi,

• uzyskanie informacji dotyczącej czynników, kierunków i warunków optymalizacji jego działania,

• ustalenie płynności finansowej,

• ustalenie zdolności kredytowej,

• określenie stopnia zadłużenia,

• zbadanie pozycji przedsiębiorstwa na rynku,

• uzyskanie wiarygodnej podstawy do prognozowania przyszłej sytuacji przedsiębiorstwa,

• uzyskanie orientacji, jak sytuację majątkową i finansową przedsiębiorstwa oceniają jej wierzyciele oraz inni kontrahenci, co powala określić „siłę” negocjacyjną wobec tych podmiotów.

Osiągnięcie tych celów powinno umożliwić skonfrontowanie rzeczywistego stanu przedsiębiorstwa ze stanem oczekiwanym, wykrycie jego mocnych i słabych stron, a także ujawnienie rysujących się szans i zagrożeń funkcjonowania w związku ze zmiennością otoczenia, co warunkuje wykorzystanie możliwości konkurencyjnych i rozwojowych przedsiębiorstwa.

Logika funkcjonowania gospodarki rynkowej sprawia, że przedsiębiorstwa są oceniane przez inwestorów głównie przez pryzmat ich zdolności do pomnażania wartości (generowania dochodów). Takie podejście do problemu oceny przedsiębiorstwa decyduje o wykorzystywanych na jej potrzeby kryteriach i miernikach. Wśród kryteriów oceny przedsiębiorstwa wymienia się najczęściej: efektywność, poziom rozwoju i zdolność do rozwoju, udział w rynku, wypłacalność, zdolność kredytową, sytuację finansową, wartość przedsiębiorstwa. Wszystkie te kryteria stanowią pewien wzorzec (układ) odniesienia, na podstawie którego dokonać można jakościowej oceny przedsiębiorstwa. Z kolei, kwantyfikacja tej oceny wymaga zastosowania konkretnego miernika oceny, którego formuła powinna być ilościową interpretacją wzorca odniesienia, wiernie oddającą treść przyjętego kryterium oceny.