Pochodne instrumenty finansowe

W wyniku nowelizacji na 2001 r. ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) zostały uregulowane rozliczenia wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych. W świetle ustawy są nimi prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a szczególnie opcje i kontrakty terminowe. Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych - do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów lub rezygnacji z realizacji tych praw albo ich odpłatnego zbycia, jeżeli wydatki te nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych. W tym ostatnim przypadku, jeżeli wydatek na nabycie pochodnych instrumentów finansowych powodowałby zwiększenie wartości początkowej środka trwałego, wydatek ten podlegałby zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów przez odpisy amortyzacyjne. Ogólnie natomiast wnioskując z przeciwieństwa (a contrario), wydatki na nabycie instrumentów finansowych są kosztem uzyskania przychodów w momencie realizacji praw wynikających z tych instrumentów lub rezygnacji z realizacji tych praw albo ich odpłatnego zbycia.

Prawa pochodne („pochodne instrumenty finansowe”) zostały również określone w ustawie z 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz.U. Nr 118, poz. 754 ze zm.). W rozumieniu tej ustawy papierami wartościowymi są akcje, prawa do akcji, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, jak również inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego. Papierami wartościowymi są również zbywalne prawa majątkowe wynikające z tych papierów wartościowych oraz inne prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny papierów wartościowych (prawa pochodne).