To nie jest sprawa prywatna

Prawo łaski uwalnia osobę skazaną od indywidualnych dolegliwości, ale nie powinno wpływać na eliminację ochrony instytucji państwowych

Spór w sprawie ułaskawienia obejmuje także swoiście rozumiany problem rehabilitacji osób korzystających z prawa łaski. Status parlamentarny dwóch byłych ministrów skazanych za przestępne nadużycie władzy stał się zagadnieniem prawnym analizowanym w perspektywie politycznej. Konflikt na tle interpretacji konsekwencji ułaskawienia spowodował eskalację napięć pomiędzy prezydentem i opozycją a większością parlamentarną, zwieńczoną zapowiedzią wetowania przez Andrzeja Dudę każdej ustawy uchwalonej bez zagwarantowania możliwości zasiadania w ławach poselskich dwóch ułaskawionych byłych parlamentarzystów. Dodatkowo pojawia się kwestia kandydowania ułaskawionych do Parlamentu Europejskiego (reguły wybieralności są tam identyczne jak w przypadku parlamentu krajowego na podstawie art. 1 kodeksu wyborczego). Wpływ ułaskawienia na sytuację prawną dwóch skazanych przestał więc być ich problemem indywidualnym, lecz uzyskał rangę zagadnienia ustrojowego – dodatkowo skomplikowanego przez dramatyczną sytuację w polskim sądownictwie zobrazowaną dwoma całkowicie przeciwstawnymi orzeczeniami Sądu Najwyższego.

Zatarcie skazania

Objęcie ułaskawieniem także zatarcia skazania przesądza, że jego skutki są określane przez prawo karne. Wynikają z tego dwie istotne konsekwencje. Pierwsza, że postanowienie o ułaskawieniu wywoła także skutki związane z zatarciem skazania, jeśli w jego treści zostanie to wyraźnie wskazane. Brak takiego rozstrzygnięcia w postanowieniu o zastosowaniu prawa łaski powoduje, iż ułaskawienie nie odnosi się w danym przypadku do tej sfery. Regulacja zawarta w art. 139 konstytucji stwarza stosunkowo szerokie ramy dyskrecjonalności decyzyjnej prezydenta, nie określa jednak samodzielnie, na czym polega prawo łaski. Może przybierać różne formy. Nie zawsze łączy się z zatarciem skazania. Stąd wynika konieczność określenia zakresu i skutków ułaskawienia w konkretnym postanowieniu prezydenta. Po wtóre, ustalenie skutków zatarcia skazania jako elementu ułaskawienia nie jest związane z autonomiczną wykładnią konstytucji, lecz z regulacjami należącymi do obszaru prawa karnego. To bowiem w tej części systemu prawa są określone istota i skutki zatarcia skazania. Decydując, iż ułaskawienie ma postać zatarcia skazania, wskazuje się, że ułaskawiony korzysta z dobrodziejstwa tej instytucji prawa karnego. Tym samym odpowiedź na pytanie o skutki zatarcia skazania należy zasadniczo do obszaru karnistyki, z uwzględnieniem jednak istoty tych gałęzi prawa, w których dalsze skutki ułaskawienia miałyby wystąpić.