orzecznictwo

Sąd Najwyższy interpretuje przepisy nie po myśli wierzycieli

Jeżeli wskutek postępowania upadłościowego dojdzie do umorzenia zobowiązania, które wprawdzie zostało zabezpieczone hipoteką, ale na nieruchomości osoby trzeciej, wówczas dojdzie do wygaśnięcia hipoteki. Tak uznał SN w niedawnej uchwale, która zapadła w składzie siedmiu sędziów

Szeroko pojęte udzielenie finansowania zawsze wiąże się ryzykiem. Ten, kto angażuje środki pieniężne, bierze pod uwagę niebezpieczeństwo, że wskutek różnych okoliczności może nie osiągnąć zamierzonych zysków, a nawet stracić zainwestowane środki. Dlatego w praktyce obrotu kredytodawcy (czy inni finansujący) sięgają po różne rodzaje zabezpieczenia spłaty swoich wierzytelności. Wśród nich za najpewniejsze przyjęło się uznawać zabezpieczenie o charakterze rzeczowym, a w szczególności hipotekę. Jeżeli dłużnik nie reguluje swojego zobowiązania, to wierzyciel może zaspokoić się przynajmniej z nieruchomości obciążonej prawem hipotecznym i to niezależnie od tego, komu przysługuje prawo jej własności. W pewnych przypadkach, tak skuteczne wydawałoby się zabezpieczenie, nie będzie jednak gwarantowało możliwości zaspokojenia wierzytelności z nieruchomości obciążonej hipoteką.

Nie tak skuteczne

Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z 4 kwietnia 2023 r. (sygn. III CZP 11/22) wskazał, że jeżeli w następstwie postępowania upadłościowego dojdzie do umorzenia zobowiązania, które zostało wprawdzie zabezpieczone hipoteką, ale na nieruchomości będącej własnością kogo innego niż osoby, która zaciągnęła zobowiązanie, to dojdzie do wygaśnięcia hipoteki, a wierzyciel nie będzie mógł zaspokoić się z obciążonej wcześniej nieruchomości. Wniosek ten został wysnuty przez SN na podstawie następującego stanu faktycznego (przedstawionego tu w sposób uproszczony). Bank udzielił Z.P. (osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą) kredytu hipotecznego w wysokości ok. 660 tys. zł. Zabezpieczeniem jego spłaty była m.in. hipoteka ustanowiona na nieruchomości stanowiącej własność G.K. (osoba fizyczna). Sąd ogłosił upadłość Z.P. Następnie doszło do stwierdzenia zakończenia postępowania upadłościowego Z.P. i umorzenia w całości wierzytelności niezaspokojonych w postępowaniu upadłościowym, w tym wierzytelności banku.