Jak opracować gminny program rewitalizacji, by zwalczać negatywne zjawiska społeczno-przestrzenne

Wydawać by się mogło, że od 2015 r., kiedy po raz pierwszy w historii polskiego ustawodawstwa uchwalono ustawę o rewitalizacji obszarów zdegradowanych, na tego typu działania zapanowała istna moda i wszystko na ten temat już wiadomo. Wciąż się jednak się zdarza, że włodarze i urzędnicy nazywają rewitalizacją przebudowę parkingów gminnych czy termomodernizację budynku urzędu. Tymczasem ani jedno, ani drugie w żaden sposób nie wpisuje się w znaczenie tego słowa. Jeżeli bowiem inwestycja infrastrukturalna nie pomaga w rozwiązywaniu problemów lokalnej społeczności, to nie ma nic wspólnego z rewitalizacją.Osobną kwestią jest to, jak rewitalizować z głową. Przede wszystkim należy mieć dobrą strategię - najlepiej opisaną w specjalnym dokumencie, czyli gminnym programie rewitalizacji. I choć na jego opracowanie potrzeba czasu i cierpliwości, zdecydowanie warto to zrobić. Gminne programy rewitalizacji pozwalają na pozyskiwanie funduszy europejskich, a od 2023 r. bez dokumentu otrzymanie dofinansowania z UE na rewitalizację będzie w zasadzie niemożliwe. Podpowiadamy, krok po kroku, jak się do tego zabrać.

Warto podkreslić na wstępie, że uchwalenie gminnego programu rewitalizacji (GPR) nie jest obowiązkowe, a dokument ten nie stanowi prawa lokalnego. Zasady, jakimi należy się kierować podczas sporządzania GPR, zostały nakreślone w ustawie z 9 października 2015 r. o rewitalizacji (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 485). Nie oznacza to jednak, że w polskich gminach nie uchwalano wcześniej podobnych programów. Przed wejściem w życie ustawy wiele samorządów przyjmowało je na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1372; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834). Najczęściej nadawano im nazwę lokalnych programów rewitalizacji (LPR). W niektórych JST funkcjonują pod nią do dzisiaj. Co więcej, mogą być stosowane i nadal uchwalane przez gminy, ale tylko do końca 2023 r. Jeżeli któraś jednostka uchwaliła taki dokument, a swoim zasięgiem obejmuje on horyzont do końca przyszłego roku, to nie trzeba go przekształcać w GPR. Jednak samorządy myślące o uchwaleniu dokumentu dotyczącego rewitalizacji na dalsze lata powinny się już koncentrować na przygotowaniu GPR zgodnego z ustawą o rewitalizacji.