Cztery lata z MSSF 9: ocena stosowania oraz identyfikowanie pozostałości po MSR 39

Za kilka tygodni miną cztery lata od wejścia w życie Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej 9 „Instrumenty finansowe”, a już od roku Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR) prowadzi prace związane z przeglądem powdrożeniowym tego standardu. Do 28 stycznia 2022 r. RMSR czeka na odpowiedzi na pytania dotyczące klasyfikacji i wyceny instrumentów finansowych. Z jednej strony jest to okazja do refleksji nad tym, czy MSSF 9 spełnił oczekiwania uczestników rynku. Z drugiej strony koniec 2021 r. jest dobrym momentem, aby podmioty sporządzające sprawozdania finansowe według MSSF dokonały przeglądu swoich polityk rachunkowości i ujawnień do sprawozdań finansowych. Celem takiego przeglądu powinno być zidentyfikowanie ewentualnych pozostałości po nieobowiązującym już Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości 39 i zaplanowanie stosownych uzupełnień. Wbrew pozorom w praktyce działania różnych podmiotów można jeszcze spotkać mniej lub bardziej wyraźne ślady po poprzedniku MSSF 9.

instrumenty finansowe…

W politykach rachunkowości czasem można zetknąć się z nieaktualnymi kategoriami instrumentów finansowych, tj. pożyczki i należności, aktywa dostępne do sprzedaży czy aktywa utrzymywane do terminu wymagalności. Zdarza się także, że opisane kategorie są wprawdzie zgodne z MSSF 9, natomiast w innych częściach sprawozdania finansowego występują odwołania do kategorii MSR 39, np. w nocie dotyczącej wartości godziwej czy w objaśnieniach do poszczególnych pozycji sprawozdania z całkowitych dochodów. Warto zauważyć, że nadal można zaobserwować występowanie określenia „pożyczki i należności”. Jako uzasadnienie wskazuje się, że jest to nie tyle kategoria MSR 39, ile klasa instrumentów finansowych, którą jednostki mogą definiować samodzielnie. Takie podejście może być niekiedy uzasadnione, mimo że kojarzy się bezpośrednio z poprzednikiem MSSF 9, natomiast budzi ono wątpliwości, jeśli jednostka nie udziela pożyczek - w takim przypadku jest to pozostałość po MSR 39, która wymaga zmiany. Warto zaznaczyć, że zdarzają się sprawozdania sporządzane według MSSF, w których znaleźć można pozycję „pożyczki udzielone i należności własne”, która niewątpliwie jest zapożyczeniem z polskich przepisów obowiązujących jednostki sporządzające sprawozdanie według ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2106; dalej: u.r.)