Naprawdę chcemy znów wchodzić do tej rzeki?

Czy sędziowie pokoju mogą uzdrowić polskie sądownictwo?

Według badań opinii społecznej zdecydowana większość Polaków negatywnie ocenia pracę sądów powszechnych. Analizując raporty publikowane corocznie przez CBOS, wyraźnie widzimy, że krytyczna ocena sądów przez ostatnie lata jeszcze się znacząco pogłębia. Dostrzegając tę tendencję oraz palący problem kryzysu sądownictwa, zespół powołany w marcu 2021 r. przez Prezydenta RP dość szybko przygotował projekt ustawy o sądach pokoju. Jakie rozwiązania proponuje prezydent i czy mogą się one okazać skuteczną receptą na wspominany kryzys sądownictwa w Polsce?

Palące problemy

Celem autorów projektu jest odciążenie „zawodowego” wymiaru sprawiedliwości od spraw tzw. małej wagi, przybliżenie wymiaru sprawiedliwości do społeczności lokalnych, a także odformalizowanie i przyspieszenie procedur sądowych w sprawach drobnych.

Aby wypunktować najważniejsze bolączki polskiego wymiaru sprawiedliwości, nie trzeba szukać daleko. Czasem wystarczy już sama wizyta w sądzie, gdzie często możemy się spotkać z widokiem akt przewożonych na wózkach jak z hipermarketów. Zapewne każdy ze spotkanych tam sędziów jako jedno z pierwszych niedomagań towarzyszących jego pracy wskaże zapewne znaczące obciążenie sprawami natury techniczno-administracyjnej oraz brak profesjonalnej, wyspecjalizowanej pomocy asystenckiej. To wszystko powoduje przewlekłość postępowań. Jak podkreślają w jednym ze swoich raportów dotyczących efektywności polskiego sądownictwa Fundacja FOR i Helsińska Fundacja Praw Człowieka, to jeden z najważniejszych problemów polskiego wymiaru sprawiedliwości. Nie zapominajmy przy tym, że poziom zatrudnienia w polskich sądach jest relatywnie wysoki (w porównaniu z innymi krajami należącymi do Rady Europy). Podobnie jak stopień wydatków publicznych na wymiar sprawiedliwości oraz liczba sędziów w przeliczeniu na liczbę mieszkańców (co również wynika z raportu Fundacji FOR i HFPC).