Rząd pracuje nad prawem samorządowym. Podpowiadamy, co warto zmienić

Część 2. system finansowy i podatki

Po omówieniu kwestii ustrojowych w dodatku Samorząd i Administracja nr 129 z 7 lipca przechodzimy do równie ważnych dla samorządów spraw finansowych i podatkowych. Tu także jest zgoda stron rządowej i samorządowej, że system wymaga zmian, ale są zasadnicze rozbieżności dotyczące ich kierunku. Rząd podjął już prace nad nowymi, systemowymi rozwiązaniami, jednak ostateczne decyzje jeszcze nie zapadły. Z wypowiedzi Ministerstwa Finansów możemy wnioskować jedynie o niektórych, niekoniecznie najważniejszych modyfikacjach. Na przykład dochody samorządów z PIT i CIT mogą być ustalane na podstawie prognozowanych wpływów, co umożliwiłoby wypłacanie im równych 12 rat, z możliwością dokonania korekt.

Piłka jest więc w grze. Tymczasem wprowadzane i planowane zmiany w PIT poważnie uszczuplają dochody samorządów, a ubytki są uzupełniane środkami z nowo powstających funduszy. Są one jednak przeznaczone tylko na wydatki majątkowe i niezależne od tego, ile straciła JST z tytułu zmniejszonych wpływów podatkowych. Zdaniem ekspertów transfery te prędzej czy później będą więc prowadziły do zmian w hierarchii dochodowej wśród samorządów, na którą w mniejszym stopniu będą wpływały dochody podatkowe, czyli procesy gospodarcze, a w większym wola rządzących.

Proponuje się ujednolicenie przekazywania dochodów z tytułu udziału samorządów w PIT i CIT tak, by już w momencie planowania budżetu na rok kolejny jednostka samorządowa miała wiedzę o równych 12 ratach, które z tego tytułu by wpływały, oczywiście z rozliczeniem na końcu po zbadaniu, czy jest nadwyżka, czy niedobór środków

Sebastian Skuza

wiceminister finansów podczas Samorządowego Kongresu Finansowego w Sopocie

wpływy z pit i cit

Ustawa z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 38; ost.zm. poz. 694) przeznacza na finansowanie działalności samorządów określony procent faktycznych wpływów należności podatkowych, po zastosowaniu wszelkich ulg i potrąceń. Zmiany w konstrukcji podatku lub wprowadzenie ulg, bez nowelizacji przepisów wyznaczających wysokość udziałów jednostek samorządowych, powodują więc, że dochodzi do faktycznego ubytku dochodów z tego źródła. Szczególnie dotkliwy dla dochodów JST jest zbieg skutków ustawowych zmian w PIT z załamaniem się koniunktury (co miało miejsce w latach 2009 i 2020). Samorządy domagają się więc podniesienia przysługujących im procentowych udziałów, w wielkości zapewniającej wyrównanie prognozowanych zmniejszeń.