Skutki niewypłacalności pracodawcy

Michał Culepa

Wstęp

Trudności finansowe, jakie napotykają pracodawcy w czasie kryzysu gospodarczego, mogą przysporzyć przedsiębiorstwom wielu kłopotów. Może wówczas dojść do utraty płynności finansowej. Przy braku środków na spłatę bieżących zobowiązań poszczególni wierzyciele mogą rozpocząć samodzielne dochodzenie roszczeń. Jest to szczególnie niebezpieczne w sytuacji, gdy po stronie wierzycieli stoją banki, które dysponują uproszczonymi procedurami egzekwowania należności. Przejęcie przez jednego lub kilku wierzycieli wszystkich środków firmy może spowodować brak pieniędzy na wypłaty dla pracowników. To z kolei grozi nie tylko odpowiedzialnością finansową, ale także karną za wykroczenia przeciwko prawom pracownika.

Niewypłacalność pracodawcy skutkuje też brakiem możliwości skorzystania z finansowych dobrodziejstw tzw. ustawy antykryzysowej. Jej przepisy mają bowiem zastosowanie tylko do tych przedsiębiorców, wobec których nie zachodzą przesłanki do ogłoszenia upadłości, o których mowa w przepisach prawa upadłościowego. Aby skorzystać z pomocy przewidzianej w ustawie antykryzysowej, pracodawca musi być wypłacalny.

W sytuacji skrajnej jedyną możliwością jest ogłoszenie upadłości. Upadłość jako taka nie zawsze oznacza likwidację firmy. Daje bowiem możliwość ułożenia się z wierzycielami, przeprowadzenia restrukturyzacji firmy, w tym pozbycia się zbędnych kosztów. Jednak wiążą się z nią również trudne konsekwencje dla załogi - upadłość powoduje szybsze i łatwiejsze rozwiązywanie umów o pracę, często w ramach zwolnień grupowych. Ekonomiczna konieczność wymusza jednak korzystanie z tych ułatwień w celu ratowania zagrożonego bytu przedsiębiorstwa.

Niniejsza publikacja szczegółowo omawia konsekwencje niewypłacalności oraz główne zasady postępowania upadłościowego prowadzonego wobec niewypłacalnego pracodawcy.

Są w niej również omówione kwestie gwarancji, jakich państwo udziela dla roszczeń pracowniczych za pośrednictwem Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Niewypłacalność i upadłość pracodawcy nie oznaczają utraty wynagrodzeń - część z nich może zostać wypłacona ze środków funduszu.