Zakazy oraz ograniczenia w odliczaniu VAT (cz. 1)

Adam Czekalski

doradca podatkowy, uczestnik seminarium doktorskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego

Z dniem 1 grudnia 2008 r. ustawodawca wprowadził duże zmiany w zakresie zakazów i innych ograniczeń w odliczaniu VAT. Najważniejsze dotyczą zniesienia związku odliczenia VAT z możliwością ujęcia danego wydatku jako kosztu uzyskania przychodu w podatku dochodowym. Jednocześnie coraz bogatsze orzecznictwo polskich sądów administracyjnych wskazuje, iż niektóre z formalnych ograniczeń związanych z odliczeniem VAT są niezgodne z przepisami unijnymi i jako takie nie stanowią przeszkody dla podatników do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie Czytelnikom zasad dotyczących ograniczeń odliczeń VAT przy uwzględnieniu aktualnego orzecznictwa sądów administracyjnych. W części 1 zostaną omówione ograniczenia dotyczące importu usług, nabycia paliwa silnikowego do samochodów oraz zakazy formalno-prawne określone w przepisach o VAT.

Import usług

Odliczenia VAT nie stosuje się do nabywanego przez podatnika importu usług, w związku z którymi zapłata należności jest dokonywana bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju wymienionych w załączniku nr 5 do ustawy o VAT. Jako przykładowe należy wskazać podmioty zlokalizowane w Andorze, Liechtensteinie czy w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Oznacza to, iż w sytuacji gdy zapłata za usługi jest dokonywana bezpośrednio na rzecz ww. podmiotów lub na rzecz podmiotu współpracującego z tymi podmiotami (np. zapłata jest dokonywana na rachunek podmiotu innego niż sprzedawca), polski nabywca usługi nie ma prawa do odliczenia VAT z tego tytułu. Fakt, iż usługa została wykonana, a nabywca posiada dowody potwierdzające ich realizację (raporty, protokoły wykonania usług, dokumentacja projektowa, itp.), nie stanowi podstawy do odliczenia VAT. Należy podkreślić, iż ograniczenia dotyczą tylko importu usług. Import towarów z ww. krajów podlega opodatkowaniu i odliczeniu VAT w pełnej kwocie. Tytułem uzupełnienia należy podkreślić, iż nieodliczona kwota VAT jest kosztem uzyskania przychodu u przedsiębiorcy (dotyczy to również innych przypadków, gdy podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku). W świetle przepisów o podatku dochodowym, ujęciu w rachunku podatkowym podlega podatek naliczony w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia VAT (jeżeli naliczony VAT nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej).