Skutki podatkowe nieodpłatnych świadczeń wspólników spółek osobowych na rzecz spółki

Podstawowym świadczeniem wspólnika spółki cywilnej lub jawnej na rzecz tej spółki jest wniesienie wkładu, którego przedmiotem może być przeniesienie lub obciążenie własności rzeczy lub praw bądź dokonywanie świadczeń (świadczenie usług). Z chwilą utworzenia spółki dochodzi zatem do powstania majątku utworzonego przez wkłady wspólników i powiększonego w okresie działalności spółki, służącego osiągnięciu wspólnego celu gospodarczego (prowadzeniu przedsiębiorstwa).

Jednak w praktyce funkcjonowania spółek osobowych, biorąc pod uwagę szczególny, osobisty stosunek wspólników, na porządku dziennym są także świadczenia nieobjęte wkładem. Do typowych należą: wydanie rzeczy do używania lub użytkowania, przekazanie sumy pieniężnej, wykonywanie pracy. Świadczenia takie mogą mieć charakter odpłatny, częściowo odpłatny lub nieodpłatny.

Najwięcej wątpliwości u podatników wywołują świadczenia nieodpłatne. Są one również traktowane szczególnie podejrzliwie przez organy podatkowe. Świadczenie nieodpłatne, według najprostszej definicji, to takie, z którym nie łączy się żadna forma ekwiwalentu. NSA omawiając to pojęcie w uchwale z 18 listopada 2002 r. (sygn. akt FPS 9/02) stwierdził, że nieodpłatne świadczenie obejmuje nie tylko świadczenie w cywilistycznym znaczeniu (por. art. 353 k.c.), ale także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści, mających konkretny wymiar finansowy, kosztem innego podmiotu.