Rozliczanie strat w towarach handlowych

W trakcie prowadzenia działalności gospodarczej podatnicy często mają do czynienia ze zdarzeniami powodującymi straty w majątku firmy. Straty takie mogą mieć miejsce w przypadku kradzieży składnika majątku bądź też zniszczenia w wyniku zdarzeń losowych, takich jak powódź lub pożar. Nieprawidłowe postępowanie podatnika w zakresie dokumentowania i ewidencjonowania takich strat może spowodować negatywne konsekwencje podatkowe, dlatego też szczególnie istotna jest znajomość zasad ich rozliczania.

Poniższe rozważania poświęcone są stratom w towarach handlowych. Zasady rozliczania strat w środkach trwałych zostaną omówione w odrębnym opracowaniu - dodatku „Podatki i Rachunkowość” do „PP” nr 25/2003.

W zależności od przyczyny powstawania strat możemy wyróżnić dwa rodzaje strat w towarach handlowych¹:

• Straty mające miejsce wskutek zdarzeń losowych.

Mogą one powstać wskutek działania tzw. siły wyższej, jak pożar, powódź, uderzenie pioruna. Ponadto mogą być one związane z bezpośrednim działaniem człowieka, np. w przypadku kradzieży czy też niedopełnienia obowiązków przez pracownika.

• Straty stanowiące element działalności gospodarczej, powstałe na skutek naturalnych właściwości towarów (tzw. ubytki naturalne).

Do tej grupy możemy zaliczyć straty spowodowane uszkodzeniem podczas transportu i przeładunku, w trakcie przechowywania czy też wskutek przeterminowania towarów. Ich przyczyny są uzależnione od rodzaju towaru i mogą być wynikiem np. rozmrażania, wysychania, rozlewania.

Zakup towarów handlowych jest niewątpliwie wydatkiem poniesionym w celu osiągnięcia przychodów, dlatego stosownie do art. 22 ust. 1 ustawy o p.d.o.f. stanowi koszt uzyskania przychodów. Posiadane przez podatnika towary powinny być zaewidencjonowane przez podatnika prowadzącego podatkową księgę przychodów i rozchodów już w momencie ich nabycia. Zgodnie bowiem z § 17 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów zakup towarów handlowych powinien być wpisany do księgi (z zastrzeżeniem § 30 rozporządzenia) niezwłocznie po ich otrzymaniu, najpóźniej przed przekazaniem do magazynu, przerobu lub sprzedaży. Do wpisywania zakupu towarów handlowych (według cen zakupu) przeznaczona jest kolumna 10 księgi.