Przejęcie zakładu pracy przez nowego pracodawcę

Przejęcie przez nowego pracodawcę zakładu pracy lub jego określonej części powoduje istotne skutki prawne dla pracowników przejmowanego zakładu, które uregulowane są przede wszystkim w art. 23¹ kodeksu pracy. Pojęcie zakładu pracy należy tu traktować przedmiotowo, czyli jako wyodrębniony organizacyjnie zespół składników majątkowych (placówkę zatrudnienia), w którym są zatrudnieni pracownicy. Zgodnie z § 1 art. 23¹ k.p. w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Nie dotyczy to tylko tych pracowników, którzy świadczą pracę na innej podstawie niż umowa o pracę (np. na podstawie powołania lub mianowania), gdyż wówczas osoba przejmująca zakład nie wchodzi z mocy prawa w dotychczasowe stosunki pracy i zobowiązana jest zaproponować im nowe warunki pracy i płacy (§ 5 k.p.).

W stosunku do pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, pracodawca, który przejmuje zakład pracy lub jego część, staje się stroną dotąd istniejących stosunków pracy niejako automatycznie, z mocy samego prawa, bez potrzeby składania jakichkolwiek oświadczeń. A zatem zmiana pracodawcy w rozumieniu art. 23¹ § 1 k.p. oznacza przejęcie przez nabywcę wszystkich, zarówno majątkowych, jak i niemajątkowych, praw i obowiązków wynikających ze stosunku pracy. Ponadto w razie przejęcia zakładu nowy pracodawca ponosi odpowiedzialność za zobowiązania wynikające ze stosunków pracy powstałych przed przejściem na niego zakładu pracy. Wskazywał na to także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 7 lipca 2000 r. (sygn. akt III ZP 16/00).

Trzeba przy tym zaznaczyć, że powyżej przedstawiona regulacja art. 23 k.p. nie ma zastosowania do osób świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, czyli np. umowy-zlecenia, umowy o dzieło lub kontraktu menedżerskiego, gdyż osoby te nie są pracownikami w rozumieniu art. 2 k.p. A zatem nowy pracodawca nie staje się automatycznie, z mocy art. 23 k.p., stroną tych stosunków cywilnoprawnych. Natomiast może on wstąpić do istniejących dotąd stosunków cywilnoprawnych na podstawie umów przelewu oraz przejęcia długu zawartych z dotychczasowym pracodawcą i osobą wykonującą pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej. W praktyce jest to jednak sytuacja wyjątkowa, na ogół bowiem strony zawierają nowe umowy, co daje im możliwość swobodnego ustalenia zasad współpracy.