Szczególna ochrona stosunku pracy

Można powiedzieć, iż w odniesieniu do pracowników, których stosunek pracy podlega szczególnej ochronie, wymagane jest zachowanie szczególnych reguł postępowania przy ich zwalnianiu i że swoboda decyzyjna pracodawcy w zakresie polityki kadrowej zostaje znacznie ograniczona. Przyczyny takiego kształtowania statusu prawnego określonych kategorii pracowników leżą w konieczności realizowania wobec nich ochronnej funkcji prawa pracy. Ze względu bowiem na społeczne, zawodowe lub polityczne zadania, które realizują pozostając w stosunku pracy, ewentualnie ze względu na wiek lub wypełnianie funkcji rodzicielskich - wymagają oni dalej idącej ochrony stosunku pracy niż pozostali pracownicy, nie realizujący określonych zadań w interesie zbiorowym lub nie wymagający szczególnego potraktowania w czasie pozostawania w zatrudnieniu ze względu na przymioty osobiste.

Trzeba jednak zauważyć, iż w niektórych przypadkach, ściśle określonych w przepisach prawa pracy, żadna grupa pracownicza nie korzysta z ochrony stosunku pracy. Są to bowiem okoliczności wymuszające zakończenie zatrudnienia ze wszystkimi pracownikami, zarówno tymi, których stosunek pracy podlega szczególnej ochronie, jak i pozostałymi, nie korzystającymi z takich uprawnień (likwidacja lub upadłość pracodawcy), lub przesądzające o ustaniu zatrudnienia z mocy prawa, czyli wskutek wygaśnięcia stosunku pracy. W niektórych przypadkach przepisy rangi ustawowej zezwalają również na dokonanie istotnych niekorzystnych modyfikacji w stosunku pracy określonych kategorii pracowników, ze względu na wystąpienie okoliczności wymuszających znaczne redukcje zatrudnienia lub zmianę w zasadach wynagradzania przewidzianych w układzie zbiorowym pracy. Ten ostatni przypadek jest uregulowany w art. 241 § 2 k.p.