Art. 2. [Organy samorządu załogi] 1. Organami samorządu załogi są:

1) ogólne zebranie pracowników przedsiębiorstwa, ogólne zebranie pracowników poszczególnych zakładów oraz innych jednostek organizacyjnych wchodzących w skład przedsiębiorstwa;

2) rada pracownicza przedsiębiorstwa, która w statucie samorządu załogi może być nazwana radą robotniczą;

3) rada pracownicza zakładu w przedsiębiorstwie wielozakładowym.

2. Załoga może wypowiadać się w istotnych sprawach przedsiębiorstwa w formie referendum.

3. Rada pracownicza przedsiębiorstwa reprezentuje samorząd załogi.

Art. 3. [Charakter działalności w radzie pracowniczej] Z zastrzeżeniem art. 39⁸ ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1384 oraz z 2015 r. poz. 1322) działalność w radzie pracowniczej przedsiębiorstwa oraz w radzie pracowniczej zakładu ma charakter społeczny.

Art. 4. [Odpowiedzialność członków rady pracowniczej] Członkowie rady pracowniczej przedsiębiorstwa oraz członkowie rady pracowniczej zakładu, zwani dalej członkami rady pracowniczej, są odpowiedzialni wobec załogi.

Art. 5. [Zachowanie prawa do wynagrodzenia] Członek rady pracowniczej zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy z powodu pełnienia swoich zadań w godzinach pracy.

Art. 6. [Zakaz wypowiadania stosunku pracy z członkiem rady] 1. Przedsiębiorstwo państwowe nie może bez zgody rady pracowniczej przedsiębiorstwa wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z członkiem rady pracowniczej w czasie trwania kadencji tej rady oraz w ciągu jednego roku po jej upływie. Przedsiębiorstwo nie może też bez zgody rady pracowniczej przedsiębiorstwa zmienić w tym czasie członkowi rady warunków pracy i płacy na jego niekorzyść.

2. Postanowienia, o których mowa w ust. 1, nie naruszają przepisów o rozwiązywaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia.

Art. 8. [Zebranie delegatów] 1. W przedsiębiorstwie jednozakładowym oraz w zakładzie przedsiębiorstwa wielozakładowego, w którym liczba zatrudnionych przekracza trzystu pracowników, funkcje ogólnego zebrania pracowników pełni zebranie delegatów wybranych na okres dwóch lat przez pracowników przedsiębiorstwa lub zakładu, w wyborach powszechnych, bezpośrednich i równych, w głosowaniu tajnym. Liczbę delegatów określa statut samorządu załogi.

2. Wyborcy, na wniosek co najmniej jednej piątej uprawnionych do głosowania, mogą w tajnym głosowaniu odwołać delegata.

3. Statut samorządu załogi określa sposób zwoływania ogólnego zebrania pracowników.

Art. 9. [Posiedzenie] 1. Ogólne zebranie pracowników odbywa posiedzenia co najmniej dwa razy w roku.

2. Na pisemny wniosek co najmniej jednej piątej liczby członków ogólnego zebrania pracowników rada pracownicza zwołuje w ciągu siedmiu dni posiedzenie tego zebrania.

3. Ogólne zebranie pracowników na każdym posiedzeniu wybiera w głosowaniu tajnym przewodniczącego zebrania, jego zastępcę i sekretarza.

Art. 10. [Zebranie ogólne] Ogólne zebranie pracowników przedsiębiorstwa:

1) uchwala, na wniosek dyrektora, statut przedsiębiorstwa;

2) podejmuje uchwały w sprawie podziału zysku przeznaczonego dla załogi;

3) dokonuje rocznej oceny działalności rady pracowniczej przedsiębiorstwa oraz dyrektora przedsiębiorstwa;

4) uchwala wieloletnie plany przedsiębiorstwa;

5) uchwala, na wniosek rady pracowniczej przedsiębiorstwa, statut samorządu załogi przedsiębiorstwa.

Art. 11. [Wyrażanie opinii] Ogólne zebranie pracowników ma prawo wyrażania opinii we wszystkich sprawach dotyczących przedsiębiorstwa.

Art. 12. [Sprawozdanie z działalności] 1. Co najmniej raz w roku rada pracownicza przedsiębiorstwa składa na ogólnym zebraniu pracowników sprawozdanie ze swej działalności.

2. Na żądanie jednej piątej członków ogólnego zebrania pracowników rada pracownicza ma obowiązek w ciągu siedmiu dni przedstawić sprawozdanie w sprawach wymienionych w żądaniu.

Art. 14. [Czynne prawo wyborcze] 1. Czynne prawo wyborcze przysługuje każdemu pracownikowi przedsiębiorstwa.

2. Każdy pracownik przedsiębiorstwa ma prawo zgłaszać kandydatów na członków rady pracowniczej.

Art. 15. [Bierne prawo wyborcze] 1. Bierne prawo wyborcze przysługuje pracownikom, którzy pracują w przedsiębiorstwie co najmniej dwa lata. Nie dotyczy to przedsiębiorstw nowo tworzonych.

2. Bierne prawo wyborcze nie przysługuje dyrektorowi przedsiębiorstwa, jego zastępcom, głównego księgowemu, radcy prawnemu, kierownikom zakładów i ich zastępcom oraz pracownikowi przedsiębiorstwa oddelegowanemu do pracy poza przedsiębiorstwem na okres dłuższy niż pół roku.

3. Pracownik przedsiębiorstwa nie może pełnić funkcji członka rady pracowniczej bez przerwy dłużej niż dwie kadencje.

Art. 16. [Wybory członków rady pracowniczej] 1. Wybory członków rady pracowniczej przedsiębiorstwa organizuje i przeprowadza komisja wyborcza.

2. Statut samorządu załogi przedsiębiorstwa określa szczegółowo zasady powoływania komisji wyborczej oraz tryb jej działania.

Art. 17. [Liczba członków rady pracowniczej] Komisja wyborcza określa, proporcjonalnie do liczby pracowników zatrudnionych w poszczególnych wewnętrznych jednostkach organizacyjnych przedsiębiorstwa, liczbę członków rady pracowniczej, którzy mają być wybrani przez pracowników zatrudnionych w tych jednostkach.

Art. 18. [Wniosek o odwołanie składu rady pracowniczej] W wypadku złożenia wniosku o odwołanie całego składu rady pracowniczej przedsiębiorstwa lub poszczególnych jej członków, głosowanie nad tym wnioskiem przeprowadza komisja wyborcza, powołana zgodnie z przepisami art. 16.

Art. 19. [Zmniejszenie składu rady] W razie zmniejszenia się składu rady pracowniczej przedsiębiorstwa o połowę – w celu przeprowadzenia wyborów uzupełniających – rada pracownicza może inicjować powołanie komisji wyborczej. Przepisy art. 16 i 17 stosuje się odpowiednio.

Art. 20. [Wybory rady pracowniczej w nowo utworzonym przedsiębiorstwie] W nowo utworzonym przedsiębiorstwie wybory rady pracowniczej przedsiębiorstwa powinny odbyć się przed upływem pół roku od dnia wpisania przedsiębiorstwa do rejestru.

Art. 21. [Prezydium] 1. Rada pracownicza przedsiębiorstwa wybiera ze swego grona na okres dwóch lat prezydium w składzie: przewodniczący, jeden lub więcej zastępców przewodniczącego oraz sekretarz.

2. Członkiem prezydium rady pracowniczej przedsiębiorstwa nie może być pracownik przedsiębiorstwa, który pełni funkcję kierowniczą w organizacji politycznej lub związkowej działającej w przedsiębiorstwie.

Art. 22. [Prezydium] 1. Prezydium jest wewnętrznym organem rady pracowniczej przedsiębiorstwa i realizuje określone przez nią zadania.

2. Rada pracownicza przedsiębiorstwa nie może upoważnić prezydium do występowania w jej imieniu w sprawach należących do jej kompetencji.

Art. 23. [Komisje i zespoły] 1. Rada pracownicza przedsiębiorstwa może powoływać komisje i zespoły spośród swoich członków oraz innych pracowników przedsiębiorstwa. Komisje i zespoły są pomocniczymi organami rady pracowniczej przedsiębiorstwa.

2. Statut samorządu załogi może przewidywać powoływanie do prac komisji i zespołów również osób niebędących pracownikami przedsiębiorstwa.

Art. 24. [Kompetencje] 1. Do kompetencji stanowiących rady pracowniczej przedsiębiorstwa należy:

1) uchwalanie oraz zmiana planu rocznego przedsiębiorstwa;

2) przyjmowanie sprawozdania rocznego oraz zatwierdzanie bilansu;

3) podejmowanie uchwał w sprawie inwestycji;

4) wyrażanie zgody na utworzenie lub przystąpienie do spółki handlowej lub innej struktury organizacyjnej przewidzianej przepisami prawa bądź nabycie jej udziałów (akcji), jak również podejmowanie uchwał w sprawie wystąpienia z takiej struktury, żądania jej rozwiązania lub zbycia jej udziałów (akcji);

5) wyrażanie zgody na oddawanie środków trwałych przedsiębiorstwa osobom prawnym lub fizycznym do korzystania z nich w formie przewidzianej w prawie cywilnym;

6) podejmowanie uchwał w sprawie łączenia i podziału przedsiębiorstw;

7) podejmowanie uchwał w sprawie zakładowego budownictwa mieszkaniowego i socjalnego;

8) podejmowanie uchwał w sprawie zmiany kierunku działalności przedsiębiorstwa;

9) podejmowanie uchwał w sprawie podziału na fundusze wygospodarowanego dochodu pozostającego w dyspozycji przedsiębiorstwa oraz zasad wykorzystania tych funduszów z zastrzeżeniem przepisu ust. 3;

10) wyrażanie zgody na zbywanie środków trwałych stanowiących przedmiot stałego użytku przedsiębiorstwa oraz na dokonanie darowizny;

11) decydowanie o przystąpieniu przedsiębiorstwa w charakterze członka zbiorowego do organizacji społecznych;

12) podejmowanie uchwał w sprawie klubów techniki i racjonalizacji;

13) (uchylony)

14) podejmowanie uchwał o przeprowadzeniu w przedsiębiorstwie referendum;

15) wybieranie swego przedstawiciela do rady zrzeszenia przedsiębiorstw.

2. Do kompetencji stanowiących rady pracowniczej przedsiębiorstwa należy również podejmowanie uchwał w sprawach powołania i odwołania dyrektora przedsiębiorstwa oraz innych osób wykonujących kierownicze funkcje w przedsiębiorstwie, zgodnie z przepisami ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.

3. Rada pracownicza dokonując podziału, o którym mowa w ust. 1 pkt 9, powinna zapewnić niezbędne środki na prowizje od zysku zgodnie z odrębnymi przepisami.

Art. 25. [Prawo wyrażania opinii] 1. Rada pracownicza przedsiębiorstwa ma prawo wyrażania opinii we wszystkich sprawach dotyczących przedsiębiorstwa oraz jego kierownictwa.

1a. Rada pracownicza przedsiębiorstwa ma prawo do uzyskiwania informacji i przeprowadzania konsultacji zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz. U. Nr 79, poz. 550, z 2008 r. Nr 93, poz. 584 oraz z 2009 r. Nr 97, poz. 805).

2. Właściwe organy obowiązane są do zasięgania opinii rady pracowniczej przedsiębiorstwa w sprawach: zmiany aktu o utworzeniu i likwidacji przedsiębiorstwa, komercjalizacji i prywatyzacji bezpośredniej przedsiębiorstwa – z wyjątkiem przypadku, gdy z wnioskiem wystąpił dyrektor przedsiębiorstwa państwowego i rada pracownicza, zawierania przez przedsiębiorstwo porozumień i umów długoterminowych z innymi organizacjami gospodarczymi oraz organami administracji państwowej, wniosków o nadanie orderów i odznaczeń państwowych, decyzji dyrektora o przydziale mieszkań.

3. Rada pracownicza przedsiębiorstwa ma obowiązek wyrażenia opinii w sprawach przedłożonych przez dyrektora przedsiębiorstwa i organ założycielski, a wymienionych w ust. 2.

Art. 26. [Termin na wyrażenie opinii] 1. Wyrażenie opinii przez radę pracowniczą przedsiębiorstwa w sprawach wymienionych w art. 25 ust. 2 powinno nastąpić przed upływem dwóch tygodni od dnia otrzymania zapytania, chyba że termin na wyrażenie opinii został przedłużony. W sprawach pilnych właściwy organ może zwrócić się o wyrażenie opinii w terminie krótszym, jednakże nie krótszym niż pięć dni.

2. Niewyrażenie przez radę pracowniczą przedsiębiorstwa opinii w określonym lub uzgodnionym terminie uważa się za brak zgłoszenia zastrzeżeń.

Art. 27. [Prawo inicjatyw, wniosku i uwag] 1. Rada pracownicza przedsiębiorstwa ma prawo występowania z inicjatywami, wnioskami i uwagami we wszystkich sprawach dotyczących przedsiębiorstwa.

2. Rada pracownicza przedsiębiorstwa ma prawo zwracania się do dyrektora przedsiębiorstwa z zapytaniem w sprawach stanu przedsiębiorstwa lub działalności organów przedsiębiorstwa.

3. Dyrektor przedsiębiorstwa ma obowiązek powiadomić radę pracowniczą przedsiębiorstwa o zajętym stanowisku w sprawie przedstawionej inicjatywy lub zgłoszonego wniosku oraz udzielić odpowiedzi na pytanie niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu dwóch tygodni.

Art. 28. [Kontrola całokształtu działalności przedsiębiorstwa] 1. Rada pracownicza przedsiębiorstwa ma prawo kontroli całokształtu działalności przedsiębiorstwa, ze szczególnym uwzględnieniem dbałości o racjonalną gospodarkę mieniem przedsiębiorstwa.

2. Kontrola obejmuje w szczególności zbadanie i ocenę wykonania zadań planowych oraz realizacji zawartych umów i porozumień, analizę sprawozdania rocznego i bilansu, analizę i ocenę okresowych oraz doraźnych sprawozdań dyrektora przedsiębiorstwa, kontrolę wykonania uchwał rady pracowniczej, właściwego wykorzystania zasobów pracy, prawidłowości gospodarki materiałowej i finansowej, ochrony środowiska, a w porozumieniu ze związkami zawodowymi – kontrolę przestrzegania norm pracy oraz dyscypliny pracy i płac.

3. Dyrektor przedsiębiorstwa jest obowiązany udostępnić dokumenty i materiały niezbędne do przeprowadzenia kontroli.

Art. 29. [Termin posiedzeń] 1. Rada pracownicza przedsiębiorstwa odbywa posiedzenia co najmniej raz na kwartał.

2. Na pisemny wniosek jednej piątej liczby członków rady pracowniczej przedsiębiorstwa prezydium rady ma obowiązek zwołać posiedzenie rady.

Art. 30. [Ważność uchwał] 1. Do ważności podejmowanych uchwał niezbędna jest obecność co najmniej połowy liczby członków rady pracowniczej przedsiębiorstwa. Do ważności uchwał w sprawach wymienionych w art. 40 wymagana jest obecność na posiedzeniu dwóch trzecich liczby członków rady pracowniczej.

2. Uchwały zapadają zwykłą większością głosów.

Art. 31. [Tryb głosowania] 1. Głosowanie na posiedzeniach odbywa się jawnie. Wyjątek stanowi głosowanie w sprawach osobowych, które odbywa się tajnie.

2. Głosowanie tajne odbywa się również na wniosek członka rady pracowniczej przedsiębiorstwa.

Art. 32. [Tryb działania rady pracowniczej] 1. Szczegółowy tryb działania rady pracowniczej przedsiębiorstwa oraz zasady zwoływania i odbywania posiedzeń reguluje statut samorządu załogi.

2. Rada pracownicza przedsiębiorstwa może uchwalić odrębny od statutu regulamin posiedzeń.

Art. 35. [Porozumienie rad pracowniczych] Rady pracownicze przedsiębiorstw mogą się porozumiewać w sprawie współpracy oraz podejmowania wspólnych działań.

Art. 36. [Stanowisko związków zawodowych] Jeżeli uchwały organów samorządu załogi lub decyzje dyrektora przedsiębiorstwa dotyczą spraw wchodzących w zakres działania związków zawodowych, przed ich podjęciem organy przedsiębiorstwa obowiązane są umożliwić związkom zawodowym zajęcie w tych sprawach stanowiska zgodnie z ustawą o związkach zawodowych oraz Kodeksem pracy.

Art. 38. [Odpowiedzialność przed załogą] Dyrektor przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny przed załogą za prawidłowe prowadzenie przedsiębiorstwa. Dyrektor składa załodze co najmniej raz w roku sprawozdanie z działalności przedsiębiorstwa oraz informację o jego stanie.

Art. 39. [Obowiązek dyrektora przedsiębiorstwa] 1. Dyrektor przedsiębiorstwa jest obowiązany zapewnić radzie pracowniczej przedsiębiorstwa możliwość zaznajomienia się z materiałami dotyczącymi działalności przedsiębiorstwa, przedkładać materiały na posiedzenia rady pracowniczej z odpowiednim wyprzedzeniem oraz informować radę o skutkach ekonomicznych, społecznych i prawnych zamierzonych uchwał rady.

2. Dyrektor przedsiębiorstwa jest obowiązany zapewnić samorządowi załogi warunki lokalowe oraz niezbędne środki umożliwiające właściwe jego funkcjonowanie.

Art. 40. [Wstrzymanie wykonania decyzji dyrektora] Radzie pracowniczej przedsiębiorstwa przysługuje prawo wstrzymania wykonania decyzji dyrektora przedsiębiorstwa, o ile decyzja ta jest:

1) sprzeczna z uchwałą rady pracowniczej lub uchwałą ogólnego zebrania pracowników;

2) podjęta bez zasięgnięcia opinii rady pracowniczej w sprawach określonych w art. 25 ust. 2;

3) podjęta bez uchwały rady pracowniczej w sprawach określonych w art. 24 ust. 1;

4) niezgodna z przepisami prawa.

Art. 41. [Wstrzymanie wykonania uchwały ogólnego zebrania pracowników] 1. Dyrektor przedsiębiorstwa wstrzymuje wykonanie uchwały ogólnego zebrania pracowników oraz rady pracowniczej przedsiębiorstwa, niezgodnej z przepisami prawa.

2. W wypadkach wymienionych w ust. 1 dyrektor zwraca się do rady pracowniczej o ponowne rozpatrzenie sprawy.

3. Decyzja dyrektora przedsiębiorstwa o wstrzymaniu wykonania uchwały rady pracowniczej przedsiębiorstwa powinna być wydana na piśmie oraz zawierać uzasadnienie prawne i faktyczne.

4. Do uchwał rady pracowniczej przedsiębiorstwa, o których mowa w art. 40, nie stosuje się przepisów ust. 1–3.

Art. 42. [Sprzeciw od decyzji] 1. Rada pracownicza przedsiębiorstwa ma prawo wniesienia do dyrektora przedsiębiorstwa w ciągu siedmiu dni sprzeciwu od decyzji o wstrzymaniu wykonania uchwały rady pracowniczej.

2. Jeżeli, mimo wniesienia sprzeciwu, dyrektor przedsiębiorstwa decyzję podtrzyma albo w ciągu trzech dni nie powiadomi rady pracowniczej przedsiębiorstwa o cofnięciu decyzji, radzie pracowniczej przedsiębiorstwa przysługuje prawo wystąpienia o rozstrzygnięcie sprawy w trybie spornym, określonym w art. 45.

Art. 43. [Wstrzymanie wykonania uchwały] 1. Prawo wstrzymania wykonania uchwały na zasadach określonych w art. 41 przysługuje kierownikowi zakładu w stosunku do uchwał rady pracowniczej zakładu.

2. Spory spowodowane wstrzymaniem wykonania uchwały przez kierownika zakładu rozstrzyga rada pracownicza przedsiębiorstwa, po wysłuchaniu opinii dyrektora przedsiębiorstwa.

Art. 44. [Prawo zaskarżenia decyzji dyrektora] 1. Radzie pracowniczej przedsiębiorstwa przysługuje prawo zaskarżenia decyzji dyrektora, która istotnie narusza interes ogólnospołeczny.

2. Dyrektorowi przedsiębiorstwa przysługuje prawo zaskarżenia uchwały rady pracowniczej przedsiębiorstwa, która istotnie narusza interes ogólnospołeczny.

3. Spór rozpatruje sąd.

Art. 46. [Nierozstrzygnięcie sporu przez komisję rozjemczą] W wypadku nierozstrzygnięcia sporu przez komisję rozjemczą, rada pracownicza przedsiębiorstwa lub dyrektor przedsiębiorstwa w ciągu czternastu dni może wnieść sprawę do sądu.

Art. 49. [Delegacja] 1. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zakres stosowania przepisów ustawy do przedsiębiorstw, o których mowa w art. 3 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, oraz do przedsiębiorstw, które w całości lub w części prowadzą działalność poza granicami kraju.

2. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb postępowania w sprawach przedsiębiorstw, o których mowa w ust. 1, a do których na podstawie ust. 1 nie stosuje się przepisów niniejszej ustawy.

Art. 50. [Przepis intertemporalny] 1. Do czasu uregulowania w drodze odrębnej ustawy sposobu uczestniczenia załóg w zarządzaniu państwowymi organizacjami gospodarczymi, które nie są przedsiębiorstwami – załogi tych jednostek mogą zorganizować uczestniczenie w zarządzaniu na zasadach przewidzianych w niniejszej ustawie.

2. Państwowymi organizacjami gospodarczymi w rozumieniu ust. 1 są instytuty naukowo-badawcze i zakłady budżetowe, pracujące bezpośrednio na rzecz gospodarki narodowej.

Art. 51. [Przepisy przejściowe] 1. Do dnia 31 grudnia 1981 r. w przedsiębiorstwach państwowych objętych zakresem niniejszej ustawy załogi zorganizują uczestniczenie w zarządzaniu przedsiębiorstwem na zasadach określonych w ustawie oraz uchwalą statut samorządu załogi.

2. Załogi, które w dniu wejścia w życie ustawy uczestniczą w zarządzaniu przedsiębiorstwem według statutu tymczasowego bądź regulaminu, dostosują w terminie do dnia 31 grudnia 1981 r. udział w zarządzaniu przedsiębiorstwem do przepisów niniejszej ustawy; do tego czasu działające w dniu wejścia w życie ustawy organy samorządu załogi wykonują funkcje przewidziane w niniejszej ustawie.

3. W przedsiębiorstwach, w których dotychczas nie działają żadne organy samorządu, pierwsze zebranie zmierzające do powołania samorządu załogi zwołuje dyrektor.

4. Do czasu ukonstytuowania się przewidzianych w ustawie organów samorządu załogi przedsiębiorstwa państwowego ich kompetencje wykonuje dyrektor.

Art. 52. [Przepisy uchylone] Traci moc ustawa z dnia 20 grudnia 1958 r. o samorządzie robotniczym (Dz. U. Nr 77, poz. 397 oraz z 1974 r. Nr 24, poz. 142).

Art. 53. [Wejście w życie] Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 października 1981 r.