Użytkowanie wieczyste gruntu: skutki bilansowe i księgowe po stronie JST i firmy

Ewidencja księgowa obejmuje nie tylko samo przekazanie gruntu, lecz także opłaty roczne, przekształcenie prawa użytkowania w prawo własności, jego zbycie na rynku wtórnym czy utratę wartości. Każde z tych zdarzeń wymaga ujęcia zgodnie z ustawą o rachunkowości i ze stanowiskiem KSR.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 15 lit. a ustawy o rachunkowości grunty (nieruchomości) zalicza się do środków trwałych, jeżeli przewidywany okres ich ekonomicznej użyteczności przekracza rok. Muszą być one również kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Właścicielem gruntu może być jednostka samorządu terytorialnego. Grunty należące do JST lub ich związków mogą być oddane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i prawnym (art. 232 par. 1 kodeksu cywilnego).

Szczegółowe zasady dotyczące ujęcia, wyceny i prezentacji w sprawozdaniu finansowym gruntów będących własnością jednostki samorządu terytorialnego, przekazanych w użytkowanie wieczyste, określa stanowisko Komitetu Standardów Rachunkowości z 20 kwietnia 2021 r. Wskazuje ono także sposób ujmowania przychodów z opłat wnoszonych z tytułu prawa użytkowania wieczystego oraz skutki przekształcenia tego prawa w prawo własności.

Księgowania jednostki

Grunty stanowiące własność jednostki samorządu terytorialnego, przekazane w użytkowanie wieczyste, ujmuje się w księgach rachunkowych tej jednostki i wykazuje w sprawozdaniu finansowym jako składnik aktywów, zaliczany do środków trwałych. Grunty należące do JST – niezależnie od tego, czy zostały przekazane w użytkowanie wieczyste, czy nie – wycenia się na dzień bilansowy oraz ujmuje w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym w cenie nabycia. Zapisy księgowe to:

• Wn konto 011 „Środki trwałe”,
• Ma konto 300 „Rozliczenie zakupu”, pomniejszone – w razie potrzeby – o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości (Wn konto 800 „Fundusz jednostki”, Ma konto 071 „Odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych”).