Wyrok WSA w Krakowie z dnia 18 grudnia 2024 r., sygn. II SA/Kr 1362/24

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Mirosław Bator (spr.) Sędziowie: Sędzia WSA Magda Froncisz Sędzia WSA Paweł Darmoń Protokolant: sekretarz sądowy Joanna Biegalska – Ciepacz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 grudnia 2024 r. sprawy ze skargi E. K. na decyzję Wojewody Małopolskiego z dnia 14 sierpnia 2024 r. nr WS-VI.7534.3.107.2022.BP w przedmiocie odmowy zwrotu nieruchomości skargę oddala.

Uzasadnienie

Starosta Krakowski decyzją z dnia 23 czerwca 2022 r. nr GN.II.6821.1.83.2015.ŁM działając na podstawie art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami oraz art. 104 i art. 105 § 1 K.p.a.

w pkt 1 odmówił zwrotu nieruchomości oznaczonej jako części działek: nr [...] i nr [...], poł. w obr. [...] jedn. ewid. K., m. K., objętej księgą wieczystą nr [...] w granicach wywłaszczonej na rzecz Skarbu Państwa działki nr [...] [...], poł. w obr. 1 5 (mały) Z. na rzecz E. K. (c. M. i J.),

w pkt 2 umorzył postępowanie prowadzone z wniosku B. F. (c. J. i C.) i J. W. (c. T. i L.) w sprawie zwrotu nieruchomości oznaczonej jako części działek: nr [...] i nr [...], poł. w obr. [...] jedn. ewid. K. , m. K., objętej księgą wieczystą nr [...] w granicach wywłaszczonej na rzecz Skarbu Państwa działki nr [...], poł. w obr. [...] (mały) Z..

W uzasadnieniu organ wskazał, że iż parcela. l. kat. [...] została nabyta na rzecz Skarbu Państwa na podstawie umowy sprzedaży Rep. A. II nr [...] z dnia 11 października 1978 roku na cele budowy Parku Wypoczynkowego im. K. J.. W granicach wywłaszczonej parceli znalazły się części działek nr [...] i nr [...], stanowiących własność Gminy Miejskiej K., co ustalono na podstawie mapy uzupełniającej porównania działki nr [...] obr. [...] Z. z mapą ewidencyjną, wykonaną w dniu 30 listopada 2015 roku oraz protokołem okazania granic nieruchomości z dnia 15 października 2018 roku. Na podstawie wykazu zmian gruntowych z dnia 17 czerwca 1997 roku, tabelarycznego wykazu zmian oraz treści księgi wieczystej nr [...] stwierdzono, że działka nr [...] weszła w skład działki nr [...] o pow. 8,6752 ha, która podzieliła się na działki: nr [...] o pow. 0,0032 m2 oraz nr [...] o pow. 8,6720 ha. Z kolei operatem z dnia 20 grudnia 1996 roku działka nr [...] o pow. 8,6720 ha podzieliła się na działki: nr [...] o pow. 0,0175 ha, nr [...] o pow. l,7345 ha nr [...] o pow. 1,3800 ha, nr [...] o pow. 2,5089 ha oraz nr [...] o pow. 3,0311 ha. Z wydruku księgi wieczystej nr [...] wynika, że objęte są nią działki nr [...] i nr [...], poł. w obr. [...], jedn. ewid.. , m. K., która stanowi własność Gminy K.. Jak ustalono na podstawie księgi wieczystej nr [...] i aktu notarialnego Rep. A. II nr [...] z dnia 11 października 1978 roku, poprzednimi właścicielami wywłaszczonej nieruchomości byli: L. K. i M. F.. W tym momencie osobami uprawnionymi do wystąpienia z wnioskiem o zwrot w niniejszym postępowaniu są: E. K., B. F., A. N. - B., J. W. i M. F.. Przepis art. 136 ust. 7 u.g.n. stanowi, że uprawnienie do zwrotu, o którym mowa w ust. 3, wygasa jeżeli od dnia w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, upłynęło 20 lat, a w tym terminie uprawniony nie złożył wniosku, o którym mowa w ust. 3. Z powyższych regulacji wynika, że termin na złożenie wniosku o zwrot nieruchomości wywłaszczonej orzeczeniem Prezydium Rady Narodowej z dnia 30 maja 1969 roku upływał w dniu 14 maja 2020 roku. Jednakże w dniu 31 marca 2020 roku weszła w życie ustawa z dnia 31 marca 2020 roku o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, którą dodano w ustawie z dnia 2 marca 2020 roku ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID- 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych m.in. przepis art. 15zzr, zgodnie z którym w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki oraz terminów zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony - nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres (w dniu wejścia w życie ww. ustawy obowiązywał na terenie kraju stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19). Dotyczy to między innymi terminów od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed sądem lub organem, terminów do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki czy terminów przedawnienia. Przepis ten dotyczy także terminu do złożenia wniosku o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, a wszedł on w życie z dniem ogłoszenia ustawy nowelizującej, tj. w dniu 31 marca 2020 roku. Omawiany wyżej przepis art. 15zzr ustawy z dnia 2 marca 2020 roku w związku z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 roku o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami niewątpliwie zatem zawiesił z dniem 31 marca 2020 roku bieg 12 - miesięcznego terminu wynikającego z art. 136 ust. 7 u.g.n. Zawieszenie biegu ww. terminu trwało do dnia 23 maja 2020 roku, z upływem którego wszedł w życie przepis art. 68 ust.2 ustawy z dnia 14 maja 2020 roku o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 - zgodnie z jej art. 76 - który stanowi, że terminy, o których mowa w art. 15zzr ust. 1, których bieg uległ zawieszeniu na podstawie art. 15zzr ust. l, rozpoczęły swój dalszy bieg po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie ww. ustawy. Okres od dnia 31 marca do dnia 14 maja 2020 roku obejmował 45 dni, a zatem ostatnim dniem omawianego terminu zawitego, który rozpoczął swój dalszy bieg w dniu 24 maja 2020 roku był dzień 7 lipca 2020 roku. W tym stanie rzeczy należało umorzyć postępowanie w zakresie wniosków złożonych przez B. F. i J. W., o czym orzeczono w pkt 2 sentencji niniejszej decyzji. Stosownie do postanowień ustawy o gospodarce nieruchomościami przesłankami zwrotu nieruchomości są: wystąpienie przez poprzedniego właściciela lub jego spadkobierców z wnioskiem o zwrot; objęcie instytucją zwrotu tylko nieruchomości wywłaszczonej (lub jej części) tj. nieruchomości, w- stosunku do których Skarb Państwa lub określona jednostka samorządu terytorialnego nabyła prawo rzeczowe w drodze instytucji wywłaszczenia za odszkodowaniem, jak również nabytej w oparciu o przepisy ustaw enumeratywnie wymienionych w art. 216 u.g.n.; zbędność nieruchomości wywłaszczonej na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, w rozumieniu przepisu art. 137 ustawy, który formułuje legalną definicję stanu zbędności nieruchomości na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Aby nieruchomość mogła zostać zwrócona, wszystkie wyżej przedstawione przesłanki muszą zaistnieć łącznie. Równocześnie podkreślenia wymaga fakt, że Trybunał Konstytucyjny w swoim wyroku z dnia 13 marca 2014 roku, sygn. akt P 38/11 orzekł, iż: art. 137 ust. 1 pkt 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w zakresie, w jakim za nieruchomość zbędną uznaje nieruchomość wywłaszczoną przed 27 maja 1990 r., na której w dniu złożenia wniosku o zwrot, a nie później niż przed 22 września 2004 r., zrealizowano cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 165 ust. L Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z sentencją niniejszego wyroku, nie podlegają zwrotowi na rzecz byłych właścicieli i ich spadkobierców te nieruchomości, na których zrealizowano przed 2004 roku i przed dniem złożenia wniosku o ich zwrot cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, bez możliwości badania, czy realizacja ta nastąpiła po upływie l0 lat od chwili wywłaszczenia. W przedmiotowej sprawie, z umowy sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego z dnia 11 października 1978 roku wynika, iż działki: m-13 oraz nr [...] b. gm. kat. Z. zostały nabyte na rzecz Skarbu Państwa na cele budowy parku wypoczynkowego im. K. J., zgodnie z decyzją Zarządu Rozbudowy K. zatwierdzającą plan realizacyjny z dnia 21 lipca 1977 roku i mapą z dnia 15 listopada 1977 roku. Z Archiwum Zakładowego Urzędu Miasta K. do akt sprawy pozyskano dokumentację, na którą składają się mapy sytuacyjno - wysokościowe z wyrysowanymi projektami zagospodarowania terenu, tj. " załącznik do Projektu Kanalizacji sanitarnej i deszczowej Parku przy ul. K. J." oraz dołączony do niego "Opis techniczny do programu wycinkowego uzbrojenia Zakola rzeki Wisły/Zaopatrzenie w wodę - sieć". Opatrzone są one pieczęciami wskazującymi datę wykonania na październik 1974 roku. Zawarte na nich projekty sieci wodociągowej obejmują wnioskowany do zwrotu teren, przeznaczony zgodnie z opisem technicznym pod ogrody działkowe, które miały zająć "większą część zagospodarowanego terenu". W celu odnalezienia dokumentacji precyzującej cel wywłaszczenia, przeprowadzono kwerendę dokumentacji wywłaszczeniowej związanej z przedmiotową inwestycją będącej w posiadaniu Referatu Archiwum Wydziału Organizacji i Nadzoru Urzędu Miasta K., który wypożyczył oryginały akt Urzędu dzielnicowego K. - K.. Jak wynika z treści opisu technicznego do planu szczegółowego zagospodarowania terenu I przedsięwzięcie - Zadanie VII, data opracowania sierpień 1976 roku, teren opracowywanych ogródków leży w większym zespole ogródków, na terenie projektowanego parku zwanego Z. W.. Park ten położony jest między ul. K. J. a wałem wiślanym. W zespole tym, usytuowano po obu stronach istniejącej ul. R. , znajdują się osobne ogrodzenia zespołów działek. Pismem z dnia 15 czerwca 1978 roku Dyrekcja Rozbudowy Miasta K. wystąpiła do Urzędu Dzielnicowego K. - K. w K., z wnioskiem o wywłaszczenie na rzecz Skarbu Państwa, nieruchomości położonych w gm. kat. Z. i P. . Przedmiotowe nieruchomości były niezbędne Skarbowi Państwa, pod realizację parku wypoczynkowego im. K. J. w zakolu W.. Podstawą przejęcia nieruchomości jest umowa sprzedaży Rep. A. II nr [...] z dnia 11 października 1978 roku na cele budowy Parku Wypoczynkowego im. K. J.. Natomiast cel wywłaszczenia określono na podstawie decyzji Zarządu Rozbudowy K. z dnia 21 lipca 1977 roku o ustaleniu miejsca i warunków realizacji inwestycji i Zarządzenia Zgodnie z treścią ww. decyzji z dnia 21 lipca 1977 roku, inwestycja pod nazwą "zagospodarowanie Zakola Wisły" obejmowała realizację ogrodów działkowych wraz z parkingami, ogólnodostępnego zespołu boisk sportowych wraz z urządzeniami parkowymi, kąpieliska, a w następnych etapach budowę kanału wód opadowych w ul. R. Natomiast pismo Biura Planowania Przestrzennego, data kwiecień 1980 roku, skierowane do Dyrekcji i Rozbudowy Miasta K. III, określa założenia parku, położonego przy ul. Ks. J. na Z. W. II etap w K.. Jak wynika analizy planszy Zakole Wisły K., Projekt techniczny zieleni, zagospodarowanie ogrodu działek, data listopad 1976 roku, działka nr [...] poł. w obr. [...] jedn. ewid. K. m. K., przeznaczona była na ogród działkowy wokół którego planowana była roślinność w postaci krzewów ozdobnych. Jak wynika z treści pisma Biura Planowania Przestrzennego z 15 kwietnia 2019 roku o przeznaczeniu części działek nr [...] i nr [...] obr. 1. w planie zagospodarowania przestrzennego obowiązującym w dacie wywłaszczenia, tj. w dniu 11 października 1978 roku, dawna wywłaszczona działka nr [...] podlegała ustaleniom planu zagospodarowania przestrzennego K. Zespołu Miejskiego (zatwierdzonego uchwałą nr [...] Rady Narodowej Miasta K. z dnia 23 czerwca 1977 roku) znajdowała się w terenach: Tereny parków i zieleńców. Tereny usług sportu. Tereny ogrodów działkowych. Plan ten obowiązywał w okresie od 20 sierpnia 1977 roku do dnia 15 czerwca 1988 roku. Ponadto, pozyskano kopię pisma Biura Planowania Przestrzennego UMK z dnia 16 sierpnia 2012 roku o przeznaczeniu części działek nr [...] i nr [...] obr. [...] K. w planie zagospodarowania przestrzennego obowiązującym w dacie wywłaszczenia, wraz z kopią wyrysu i wypisu, z których wynika iż w ramach ustaleń programowo - przestrzennych dla obszaru K. Zespołu Miejskiego przewidziano m.in. ogrody działkowe oraz tereny parków i zieleńców. Pozyskano również kopię pisma Polskiego Związku Działkowców z dnia 13 października 2009 roku wraz z kopią decyzji Naczelnika Dzielnicy K.- K. z dnia 17 maja 1979 roku o przydziale działek na rzecz Zjednoczenia Przedsiębiorstw Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w K. dot. Rodzinnego Ogrodu Działkowego "T. ". Na podstawie powyższego ustalono, iż celem wywłaszczenia było utworzenie terenów zorganizowanej zieleni w postaci ogrodów działkowych. Dla ustalenia sposobu zagospodarowania przedmiotowych nieruchomości po dacie wywłaszczenia, przeprowadzono dowód ze zdjęć lotniczych pozyskanych z Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii w W.. Zdjęcia te, posiadają walor dokumentu, gdyż pochodzą ze zbiorów Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii w W.. Widnieje na nich data ich wykonania oraz inne identyfikujące je dane. Fotografie opatrzone są pieczęcią, potwierdzającą ich zgodność z treścią materiału państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, którego organem prowadzącym jest Główny Geodeta Kraju. Na pieczęci widnieje także data wykonania kopii oraz podpis osoby reprezentującej ten organ. Zdjęcia przedstawiają teren będący przedmiotem niniejszego postępowania w latach: 1975,1982, 198711993. Na zdjęciu wykonanym w 1975 roku widoczne są drzewa i krzewy oraz trawa pomiędzy nimi, co wynika również z wydruku ortofotomapy z 1970 roku, pozyskanej z portalu msip.um.krakow.pl, którą należy dopuścić jako dowód w sprawie Na zdjęciu wykonanym w 1982 roku teren nieruchomości objętej wnioskiem o zwrot stanowi obszar zajęty pod ogródki działkowe wraz ze wspomnianymi drzewami i krzewami. Widoczne są poszczególne wydzielone ogródki, zabudowane altanami oraz widoczne są także alejki pomiędzy nimi. Na zdjęciach z 1987 i 1993 roku widocznie są w dalszym ciągu drzewa i krzewy oraz trawa pomiędzy nimi. W trakcie rozprawy administracyjnej połączonej z oględzinami nieruchomości, przeprowadzonej w dniu 15 października 2018 roku, geodeta uprawiony okazał granice działek nr [...] i nr [...] w granicach dawnej wywłaszczonej działki nr [...]. Działka nr [...] stanowi fragment ul. D. , teren zielony porośnięty trawą na którym znajduje się słup oświetleniowy, obszar miejsc postojowych wyłożonych płytami betonowymi i fragment utwardzonej drogi dojazdowej do okolicznych budynków. Działka nr [...] w części stanowi obszar miejsc postojowych wyłożonych płytami betonowymi, a w części teren zielony, w tym ogrody działkowe (ROD T. ) i wewnętrzne ciągi komunikacyjne, ogrodzenia i urządzenia służące rekreacji oraz wspólny budynek gospodarczy i skrzynki elektryczne. Zaznaczyć należy, iż na działce nr [...] znajdują się utwardzona droga wewnętrzna (jezdnia asfaltowa). Opisywany teren zagospodarowany jest pod ogródki działkowe, które znajdują się na działce nr [...]. Wyżej opisane drogi wewnętrzne stanowią integralną część ogródków działkowych (stanowią dojazd do nich). Ponadto wzdłuż wymienionych dróg wewnętrznych znajduje się oświetlenie. Ponadto na podstawie pisma Urzędu Miasta K. Wydziału Skarbu Miasta z dnia 20 kwietnia 2018 roku ustalono, iż części działek: nr [...] i nr [...], poł. w obr[...] jedn. ewid. K. m. K. zajęte są pod Rodzinny Ogród Działkowy "T. " natomiast działka nr [...] jest zajęta w części pod pas drogowy drogi wewnętrznej - ul. D. . Treść powyższych pism potwierdza dotychczasowe ustalenia odnośnie realizacji celu wywłaszczenia, a mianowicie, iż zawnioskowane do zwrotu nieruchomości służyły budowie ogródków. działkowych. Wątpliwości nie ulega również, że drogi wewnętrzne stanowią integralną część wspomnianej inwestycji, gdyż przeznaczenie kilkuhektarowego obszaru pod ogródki działkowe musi wiązać się z koniecznością zapewnienia dojazdu do nich. Organ przytoczył treść wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 4 listopada 2015 roku, (sygn. akt II SA/Kr 695/15), który dotyczył oddalenia skargi na decyzję Wojewody Małopolskiego z dnia 13 kwietnia 2015 roku utrzymującej w mocy decyzję Starosty Krakowskiego z dnia 20 sierpnia 2014 roku w przedmiocie odmowy zwrotu nieruchomości oznaczonej m.in. jako części działek: nr [...], nr [...] i nr [...], poł. w obr. [...], jedn. ewid. K. m. K., w granicach wywłaszczonych (nabytych) na rzecz Skarbu Państwa działek nr [...] oraz nr-[...] poł. w obr. [...] Z.. Zgromadzony w przedmiotowej sprawie materiał dowodowy wskazuje, iż działki: nr [...] oraz nr [...] b. gm. kat. Z. zostały wywłaszczone (nabyte) na rzecz Skarbu Państwa na mocy umowy sprzedaży, zawartej w formie aktu notarialnego nr Rep. A II [...] z dnia 11 października 1978 roku. W ww. akcie notarialnym wskazano, iż przedmiotowe nieruchomości niezbędne są na cele budowy parku wypoczynkowego im. K. J., zgodnie z decyzją Zarządu Rozbudowy K. zatwierdzającą plan realizacyjny z dnia 21 lipca 1977 roku i mapą z dnia 15 listopada 1977 roku. Jak wynika z uzasadnienia ww. wyroku: ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w dacie odjęcia własności w drodze uprzednio powołanej umowy notarialnej sporna nieruchomość położona była na terenie objętym planem zagospodarowania przestrzennego Zespołu Miejskiego, zatwierdzonym uchwalą nr [...] Rady Narodowej Miasta z dnia 23 czerwca 1977 r. Przepisy planu miejscowego przewidywały na tych terenach lokalizację parków i zieleńców, tereny usług, sportu i tereny ogrodów działkowych, oznaczonych na rysunku planu symbolem B4.01.33ZP, US, ZD. Słusznie wskazują organy administracji, że przeznaczenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego wskazuje na jedyny sposób, w jaki nieruchomość mogła zostać wykorzystana. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że cel wywłaszczenia może być ustalany m.in. w oparciu o przeznaczenie nieruchomości w planie miejscowym obowiązującym w dniu odjęcia własności, jeżeli został określony ogólnikowo (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 4 listopada 2010 r., sygn. akt II SA/Gd 330/10, Lex Omega nr 752454). Zarzuty podniesione w skardze uznać należy za niezasadne. Jak już wyżej wskazano, bez znaczenia dla kwestii zwrotu wywłaszczonej nieruchomości jest niesporny fakt, że Park im. (...) nie został jako całość zrealizowany, skoro realizacja j ego elementu - ogródków działkowych - mogła samodzielnie stanowić cel wywłaszczenia i została doprowadzona do skutku. Jak wynika z kopii map ewidencyjnych zgromadzonych w sprawie [...], działki: nr [...] oraz nr [...] b. gm. kat. Z. wywłaszczone (nabyte) na rzecz Skarbu Państwa na mocy umowy sprzedaży, zawartej w formie aktu notarialnego nr Rep. A n [...] z dnia 11 października 1978 roku, sąsiadowały z dawną parcelą 1. kat. [...] o pow. 0,5951 ha, b. gm. kat. Z., w granicach której znajdują się działki nr: [...] i nr [...] będące przedmiotem niniejszej decyzji. Oznacza to, iż można uznać sprawy [...] i [...] za analogiczne pod względem zarówno ustalenia konkretnego celu wywłaszczenia jak i jego realizacji.