Wyrok Trybunału (dziewiąta izba) z dnia 12 grudnia 2024 r. NB przeciwko Kutxabank, SA., sygn. C-300/23

Artykuł 4 ust. 2 i art. 5 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckichnależy interpretować w ten sposób, że:wymóg przejrzystości wynikający z tych przepisów jest spełniony przy zawieraniu umowy kredytu hipotecznego w odniesieniu do warunku tej umowy przewidującego okresowe dostosowanie stopy procentowej w zależności od wartości oficjalnego wskaźnika określonego w akcie administracyjnym, który zawiera jego definicję, z tego tylko powodu, że akt ten oraz wcześniejsze wartości danego wskaźnika zostały opublikowane w dzienniku urzędowym danego państwa członkowskiego, w związku z czym kredytodawca nie musi sam poinformować konsumenta o definicji tego wskaźnika i o jego dotychczasowej historii zmian, nawet jeśli ze względu na sposób jego obliczania odpowiada on nie stopie odsetek kapitałowych, lecz rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania (RRSO), pod warunkiem że ze względu na ich publikację informacje te są wystarczająco dostępne dla przeciętnego konsumenta dzięki wskazówkom udzielonym w tym celu przez tego przedsiębiorcę. W braku takich informacji przedsiębiorca powinien bezpośrednio przedstawić pełną definicję tego wskaźnika, jak również wszelkie istotne informacje, w szczególności dotyczące ewentualnego ostrzeżenia ze strony organu, który ustalił ten wskaźnik, odnoszącego się do jego szczególnych cech i konsekwencji, które można uznać za istotne dla konsumenta w celu dokonania prawidłowej oceny skutków gospodarczych zawarcia zaproponowanej mu umowy kredytu hipotecznego. W każdym razie przedsiębiorca powinien udzielić konsumentowi wszystkich informacji, których podanie jest wymagane przez uregulowanie krajowe obowiązujące w chwili zawarcia umowy.Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy 93/13należy interpretować w ten sposób, że:dla oceny ewentualnie nieuczciwego charakteru warunku umowy kredytu hipotecznego o zmiennej stopie procentowej, przewidującego okresowe dostosowywanie stopy procentowej w zależności od wartości oficjalnego wskaźnika, ma znaczenie okoliczność, iż warunek ten po prostu odsyła bezpośrednio do tego wskaźnika, podczas gdy ze wskazówek zawartych w akcie administracyjnym, w którym ustanowiono ten wskaźnik, wynika, że ze względu na szczególne cechy wynikające z sposobu jego obliczania konieczne jest zastosowanie ujemnego spreadu w celu dostosowania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO) danej transakcji do RRSO na rynku, o ile przedsiębiorca nie poinformował konsumenta o tych wskaźnikach i nie były one wystarczająco dostępne dla przeciętnego konsumenta.Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy 93/13należy interpretować w ten sposób, że:w przypadku zastosowania w warunku przewidującym okresowe dostosowanie stopy procentowej umowy kredytu hipotecznego wskaźnika referencyjnego ustalonego na podstawie rzeczywistych rocznych stóp oprocentowania (RRSO) mających zastosowanie do umów, które uwzględnia się przy obliczaniu kolejnych wartości tego wskaźnika, okoliczność, iż owe RRSO zawierają elementy wynikające z warunków, których nieuczciwy charakter zostanie następnie stwierdzony, nie oznacza, że warunek dotyczący dostosowania stopy procentowej danej umowy należy uznać za nieuczciwy, a zatem za bezskuteczny wobec konsumenta.Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy 93/13należy interpretować w ten sposób, że:w przypadku zastosowania w warunku przewidującym okresowe dostosowanie stopy procentowej umowy kredytu hipotecznego wskaźnika referencyjnego, nie należy domniemywać, iż przedsiębiorca działa w dobrej wierze z tego tylko powodu, że jest to oficjalny wskaźnik ustanowiony przez organ administracji i stosowany przez organy administracji publicznej. Ocena ewentualnego nieuczciwego charakteru takiego warunku powinna zostać dokonana w zależności od okoliczności właściwych dla danego przypadku, z uwzględnieniem w szczególności nieprzestrzegania wymogu przejrzystości oraz w drodze porównania metody obliczania stawki odsetek zwykłych przewidzianych przez ów warunek i rzeczywistej stawki tychże odsetek ze zwykle stosowanymi metodami ich obliczania oraz między innymi ze stawkami odsetek stosowanymi na rynku w chwili zawarcia danej umowy w odniesieniu do kredytu w równoważnej kwocie i udzielonego na równoważny okres co w przypadku tej umowy.Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy 93/13należy interpretować w ten sposób, że:dla oceny ewentualnie nieuczciwego charakteru warunku umowy kredytu hipotecznego o zmiennej stopie procentowej, przewidującego okresowe dostosowywanie stopy procentowej w zależności od wartości danego wskaźnika referencyjnego, istotne jest porównanie metody obliczania stawki odsetek zwykłych przewidzianych przez ów warunek i rzeczywistej stawki tychże odsetek ze zwykle stosowanymi metodami ich obliczania oraz w szczególności stawkami odsetek stosowanymi na rynku w chwili zawarcia danej umowy kredytu w odniesieniu do kredytu w równoważnej kwocie i udzielonego na równoważny okres co w przypadku tej umowy. Inne aspekty sposobu obliczania umownej stopy procentowej lub wskaźnika referencyjnego mogą być istotne, jeżeli mogą powodować nierównowagę ze szkodą dla konsumenta.Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13należy interpretować w ten sposób, że:w przypadku gdy co do zasady umowa kredytu hipotecznego o zmiennej stopie oprocentowania nie mogłaby nadal obowiązywać bez warunku przewidującego okresowe dostosowanie stopy procentowej w zależności od wartości danego wskaźnika referencyjnego, którego nieuczciwy charakter został stwierdzony, ale stwierdzenie nieważności całej umowy naraziłoby konsumenta na szczególnie niekorzystne konsekwencje, nie stoją one na przeszkodzie temu, by sąd krajowy zastąpił ten warunek przepisem dyspozytywnym prawa krajowego, o ile zakres tego przepisu dyspozytywnego ma zakres równoważny zakresowi warunku, którego zastąpienie jest rozpatrywane. Sąd ten nie może natomiast zmienić tego warunku poprzez dodanie do niego elementu, który mógłby zaradzić brakowi równowagi, jaki on powoduje ze szkodą dla konsumenta.Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13należy interpretować w ten sposób, że:w przypadku gdy umowa kredytu hipotecznego nie mogłaby dalej obowiązywać bez warunku, którego nieuczciwy charakter został stwierdzony, stoją one na przeszkodzie stosowaniu przepisu prawa krajowego, na mocy którego przedsiębiorca byłby uprawniony do uzyskania zwrotu całej kwoty kredytu powiększonej o odsetki ustawowe naliczane od dnia, w którym kwota ta została udostępniona konsumentowi.