Pracownik może otrzymać zasiłek opiekuńczy za wybrane przez niego dni choroby dziecka

Pracownica złożyła wniosek o zasiłek opiekuńczy tylko na niektóre dni z okresu, który został wskazany na zaświadczeniu lekarskim jako okres opieki nad chorym dzieckiem do lat 14. Zaświadczenie obejmuje m.in. weekend, ale pracownica złożyła wniosek o wypłatę zasiłku tylko za sobotę. Czy to dopuszczalne?

Tak, pracownica ma prawo wnioskować o wypłatę zasiłku tylko za niektóre dni wskazane w zaświadczeniu lekarskim jako dni opieki nad dzieckiem. Tak wynika z przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) oraz aktów wykonawczych.

Decyduje ubezpieczony

Zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat. Zgodnie z zasadami zawartymi w rozporządzeniu ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków konieczność opieki nad chorym dzieckiem stwierdza się zaświadczeniem lekarskim. Oprócz zaświadczenia pracownik wypełnia również wniosek o zasiłek opiekuńczy zawierający dane wskazane w załączniku nr 6 do rozporządzenia (formularz ZUS Z-15a). Jedną z wymaganych danych jest okres, za który wnioskodawca ubiega się o zasiłek opiekuńczy. Zatem z przepisów wynika, że okres wskazany w zaświadczeniu lekarskim nie musi pokrywać się z okresem, za jaki pracownik ubiega się o zasiłek opiekuńczy. Inne zasady obowiązują przy zasiłku chorobowym, gdzie zaświadczenie lekarskie wyznacza z góry okres, za jaki płatnik musi wypłacić pracownikowi świadczenie, chyba że zajdą szczególne okoliczności określone w ustawie zasiłkowej, które pozbawią pracownika prawa do zasiłku (np. wyczerpanie okresu zasiłkowego).

Żaden przepis nie zabrania pracownikom ani ubezpieczonym z innego tytułu ubiegania się o zasiłek opiekuńczy za weekend czy inny dzień wolny od pracy, jeśli musi się opiekować chorym dzieckiem. Zatem nawet jeśli pracownik pracuje od poniedziałku do piątku, to może również ubiegać się o zasiłek za cały weekend lub tylko za sobotę lub niedzielę.

Inni domownicy

Można wskazać zasadniczo dwie przyczyny, dla których pracownik nie wnioskuje o zasiłek za cały okres choroby dziecka. Jedną z nich jest to, że w niektóre dni może nie spełniać warunku określonego w art. 34 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z nim zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to tylko opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do dwóch lat. Jeśli pracownik z góry wie, że w wybrane dni będzie w domu domownik mogący opiekować się dzieckiem, może z góry te dni wyłączyć z wnioskowanego okresu. Na marginesie warto zauważyć, że ZUS w swoim „Komentarzu do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ‒ wybrane zagadnienia” stanowiących załącznik do wytycznych członka zarządu nadzorującego pion świadczeń i orzecznictwa ZUS wymienia z góry kilka grup osób, które mimo obecności w domu pracownika nie są uznawane za zdolne do zapewnienia opieki. A to oznacza, że pracownik może się ubiegać o zasiłek opiekuńczy. ZUS z grona potencjalnych opiekunów wyłącza:

• osoby całkowicie niezdolne do pracy,
• osoby chore,
• osoby, które ze względu na wiek są niesprawne fizycznie lub psychicznie,
• osoby prowadzące gospodarstwo rolne,
• pracowników odpoczywających po pracy na nocnej zmianie,
• osoby prowadzącej działalność pozarolniczą,
• osoby niezobowiązane do sprawowania opieki na podstawie przepisów rodzinno-opiekuńczych, jeżeli odmawiają one sprawowania opieki.

Przyjmuje się przy tym, że gdy pracownik jednak ubiega się o zasiłek za dzień dla niego wolny, warunek braku innej osoby, która może zająć się dzieckiem, nie musi być już spełniony.

Oszczędzanie limitu

Drugą przyczyną, dla której pracownik może nie chcieć wnioskować o zasiłek za wszystkie dni, jest kwestia okresu zasiłkowego, a więc limitu dni zasiłku opiekuńczego w danym roku kalendarzowym. Zasady jego obliczania zostały określone w art. 33 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z ust. 1 zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres:

• 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi do lat 8, które z powodu określonych przyczyn nie mają zapewnionej opieki (art. 32 ust. 1 pkt 1), i chorymi dziećmi do lat 14;
• 30 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi niepełnosprawnymi, które wymagają stałej opieki (art. 32 ust. 1 pkt 2a i 2b);
• 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest m.in. nad dziećmi w wieku powyżej 14 lat – jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.

Powyższe limity stosuje się niezależnie od liczby osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych członków rodziny wymagających opieki.

przykład 1

przykład 2

Skoro liczba dni zasiłkowych jest limitowana w roku kalendarzowym, to pracownikowi może zależeć, aby wykorzystać je na dni, w których rzeczywiście wykonuje pracę, a nie na dni weekendowe, gdy i tak nie pracuje. W praktyce zawnioskowanie o zasiłek za dni wolne powoduje, że pracownik otrzyma za taki dzień normalną stawkę dzienną zasiłku, ale może to oznaczać, że w kolejnych okresach choroby dziecka w danym roku pracownikowi zabraknie dni zasiłkowych. ©℗

Anna Kwiatkowska