Interpretacja indywidualna z dnia 29 listopada 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL3.4012.616.2024.3.KFK

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

20 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 16 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie braku zobowiązania do zapłaty podatku VAT w związku z otrzymaniem odszkodowania za dostawę działki (…) wywłaszczonej na cel publiczny.

Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 25 listopada 2024 r. (wpływ 28 listopada 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Decyzją Prezydenta (…) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn.: „(…)” doszło do wywłaszczenia działki nr (…).

Wskazaną decyzją zatwierdzono podział geodezyjny działki nr (…), a w wyniku podziału powstały działki: (…), (…) oraz (…).

Wnioskodawczyni wraz z córką (…) są współwłaścicielkami wskazanej nieruchomości.

Wskutek wydania opisanej wyżej decyzji utraciły udziały w prawie własności niezabudowanej działki nr (…).

Odrębną decyzją administracyjną właściwy w sprawie organ ustali i wypłaci na ich rzecz odszkodowanie, ale Wnioskodawczyni chciałaby wiedzieć, czy będzie ono podlegało podatkowi VAT oraz podatkowi PIT.

Opisaną wyżej nieruchomość, tj. działkę nr (…) Wnioskodawczyni nabyła wraz z mężem w (…) roku w drodze umowy sprzedaży od osoby fizycznej. Nieruchomość była wówczas zabudowana dwoma budynkami gospodarczymi. Nabyte gospodarstwo rolne użytkowali do celów prywatnych, na nieruchomości uprawiali warzywa, zbierali owoce z sadu, wyłącznie na użytek własny.

Od (…) roku mąż Wnioskodawczyni użytkował budynek gospodarczy oraz niewielką część gruntu (…) w celu działalności gospodarczej niezwiązanej z działalnością rolną.

W (…) roku mąż Wnioskodawczyni zmarł, a nieruchomość nabyły w drodze spadku Wnioskodawczyni oraz jej córka.

Wskutek nabycia spadku Wnioskodawczyni posiada udział wynoszący (…) części nieruchomości, a jej córka (…) części.

Współwłaścicielki od chwili nabycia spadku do dnia dzisiejszego nie prowadzą na nieruchomości działalności rolniczej, nie są rolnikami, nie pobierają dopłat rolnych, zbiory z sadu oraz upraw przeznaczają wyłącznie na własny użytek.

Od (…) r. Wnioskodawczyni wraz z córką wynajęły budynek gospodarczy i część gruntu (…) osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą na cele związane z tą działalnością, na czas nieokreślony. Najemca prowadzi działalność wg umowy najmu (…).

Umowę najmu Wnioskodawczyni oraz jej córka – jako Wynajmujące – zawarły jako osoby fizyczne bez związku z działalnością gospodarczą (najem prywatny), z tego tytułu rozliczają swój dochód w formie ryczałtu w stawce 8,5% z tytułu najmu nieruchomości.

Wnioskodawczyni i jej córka nie prowadzą działalności gospodarczej w zakresie najmu, dzierżawy lub obrotu nieruchomościami. Opisaną wyżej umowę najmu zawarły bez udziału pośrednika, samodzielnie sporządziły umowę najmu i nie korzystają z usług podmiotów trzecich przy obsłudze najmu.

Cała działka nr (…) była przez Współwłaścicielki użytkowana wyłącznie na cele prywatne, niezwiązane z działalnością gospodarczą i stan ten trwa nadal. Cała nieruchomość posiada użytek rolny.

Wnioskodawczyni i jej córka nie występowały o wydanie decyzji o pozwolenie na budowę na nieruchomość lub jej część, nie występowały do stosownych organów administracji publicznej o zmianę ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, nie czyniły starań w kierunku dozbrojenia terenu, nie zawierały umów o pośrednictwo w jej sprzedaży, nie oferowały nieruchomości na sprzedaż.

W (…) roku Współwłaścicielki działki nr (…), z nakazu Prezydenta (…), przyłączyły nieruchomość do istniejącej sieci kanalizacyjnej (…).

Wnioskodawczyni pobiera rentę rodzinną i pracuje na umowę o pracę.

Córka Wnioskodawczyni prowadzi działalność gospodarczą niezwiązaną z rolnictwem i bez związku z faktem posiadania przedmiotowej nieruchomości, mając siedzibę w zupełnie innej lokalizacji. Przeważająca działalność gospodarcza córki Wnioskodawczyni według CEIDG: (…). Córka Wnioskodawczyni nie jest zarejestrowana jako podatnik VAT czynny, korzysta ze zwolnienia podmiotowego na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, wartość dokonywanej przez nią sprzedaży nie przekracza kwoty 200 000 zł rocznie.

Wnioskodawczyni wraz z córką posiadają inną nieruchomość – działkę nr (…) – którą wynajmują zainteresowanym firmom w ramach najmu prywatnego z przerwami w różnych okresach, najem nie ma charakteru ciągłego. Obecnie Współwłaścicielki wynajmują przedmiotową działkę od dnia (…) osobie prawnej, w celu prowadzenia na niej działalności gospodarczej. Poprzednia umowa najmu zakończyła się (…). W dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości nr (…) działka nr (…) nie była wynajmowana. Wymienioną działkę gruntu Współwłaścicielki nabyły w drodze spadku po śmierci męża Wnioskodawczyni. Udziały w tej nieruchomości wynoszą: (…). Na działce znajduje się (…).

Wnioskodawczyni i jej córka samodzielnie (bez udziału pośredników) zawierają umowy najmu prywatnego, płacą podatek dochodowy w formie ryczałtu w stawce 8,5% od przychodu z umów najmu prywatnego.

Wskutek wydania opisanej początkowo decyzji wywłaszczeniowej powstały 3 działki gruntu: (…), (…) oraz (…).

Działka nr (…) została wywłaszczona na cele publiczne, za odszkodowaniem, które dopiero zostanie ustalone i wypłacone w odrębnym postępowaniu administracyjnym.

Wywłaszczenie działki nr (…) pozostaje bez wpływu na najem części działki nr (…), albowiem wywłaszczona część działki nie była objęta umową najmu, podobnie jak nowopowstała działka nr (…). Najem obejmował część działki nr (…) i nadal w tym zakresie trwa, o ile Najemcy nie będzie przeszkadzała zmiana stanu prawnego i faktycznego nieruchomości w związku z wywłaszczeniem i realizacją inwestycji drogowej w sąsiedztwie.

Nieruchomość położona jest na terenie, na którym obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (…).

Wnioskodawczyni utraciła wskutek wywłaszczenia udział w prawie własności działki nr (…) wynoszący (…), a jej córka w wysokości (…).

Doprecyzowanie i uzupełnienie opisu sprawy

Wywłaszczenie działki nr (…) dokonane zostało na podstawie art. 11a, art. 11f oraz art. 12 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 311), dalej jako: specustawa drogowa.

Decyzja Prezydenta Miasta (…) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej wydana została w dniu (…), nadano jej rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzja jest ostateczna, decyzją Wojewody (…) wydaną w toku postępowania odwoławczego utrzymano decyzję Prezydenta (…).

Nie została wydana decyzja o odszkodowaniu z tytułu wywłaszczenia.

Nie zostało wypłacone odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia.

Wnioskodawczyni nie jest czynnym ani zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Wnioskodawczyni nie posiada i nie posiadała statusu rolnika ryczałtowego w rozumieniu art. 2 pkt 19 ustawy o podatku od towarów i usług.

W (…) roku Wnioskodawczyni nabyła wraz z mężem nieruchomość rolną, tj. działkę nr (…) do majątku wspólnego, będąc w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Nabycie nieruchomości nastąpiło w ramach transakcji niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT, transakcja nie była udokumentowana fakturą, a była udokumentowana aktem notarialnym. Podczas zakupu notariusz pobrał opłatę skarbową z § 58 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1994 roku. Po śmierci męża Wnioskodawczyni w (…) roku nabyła udziały w prawie własności działki nr (…) w drodze dziedziczenia.

Przy nabyciu udziałów w działce nr (…) nie przysługiwało Wnioskodawczyni prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Wywłaszczona działka nr (…) położona jest na obszarze, na którym obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (…). Działka nr (…) położona jest na terenie oznaczonym na rysunku planu symbolem (…). W związku z określonym jak wyżej przeznaczeniem działki nr (…), nieruchomość może zostać zabudowana.

Dla działki nr (…) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wyznacza linię rozgraniczającą tereny o różnym przeznaczeniu: pod drogę publiczną oraz pod zabudowę mieszkaniową wielorodzinną z dopuszczeniem usług.

Wywłaszczona działka nr (…) powstała wskutek podziału zatwierdzonego decyzją (…), nie była udostępniana osobom trzecim. Również ta część uprzednio istniejącej (przed podziałem) działki nr (…) nie była udostępniana osobom trzecim.

Działka nr (…) przez cały okres jej posiadania była i jest użytkowana wyłącznie na cele prywatne (zrywanie owoców z sadu na potrzeby własnego gospodarstwa domowego Wnioskodawczyni), nie dokonywano dostawy towarów z działki. Na wywłaszczonej nieruchomości nie była prowadzona działalność związana z dostawą towarów lub usług podlegającym podatkowi od towarów i usług.

Pytanie

Czy prawidłowe jest stanowisko, zgodnie z którym w opisanym stanie faktycznym w związku z otrzymaniem odszkodowania za działkę gruntu nr (…) wydzieloną i wywłaszczoną na cel publiczny pod drogę publiczną, Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązana do zapłaty podatku VAT z uwagi na zwolnienie podmiotowe, ponieważ nie posiada statusu podatnika VAT?

Pani stanowisko w sprawie

Wnioskodawczyni uważa, że w opisanym stanie faktycznym, uzyskane odszkodowanie za działkę nr (…) nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w związku z dostawą towaru, ponieważ zarówno Wnioskodawczyni, jak i jej córka nie są podatnikami VAT i korzystają w tym zakresie ze zwolnienia podmiotowego.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności towarów w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania. Jednak nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy lub świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ww. ustawy: Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W myśl art. 15 ust. 2 ww. ustawy: Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Powyższe przepisy pozwalają stwierdzić, że dostawa towarów podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana będzie przez podmiot mający status podatnika, działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji.

W kwestii opodatkowania dostawy nieruchomości istotne jest, czy zbywca w celu dokonania sprzedaży podjął aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producenta, handlowca i usługodawcę w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, co skutkuje koniecznością uznania go za podmiot prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu tego przepisu, a więc za podatnika podatku od towarów i usług, czy też sprzedaż nastąpiła w ramach zarządu majątkiem prywatnym. Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik.

W świetle definicji zawartej w art. 15 ustawy o VAT, dla uznania określonych działań podmiotu za działalność gospodarczą istotne znaczenie ma ich zorganizowany charakter. Przy czym, taka działalność wystąpi również w przypadku wykorzystywania towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Zatem, dostawa towarów (w tym gruntów) będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w sytuacji, gdy działaniom podmiotu dokonującego tej dostawy, można przypisać znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, co w efekcie przesądza o uzyskaniu statusu podatnika.

Podatnik musi w całym okresie posiadania danej nieruchomości wykazywać zamiar wykorzystywania nieruchomości w ramach majątku osobistego. Istotna jest więc ocena, czy z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że Wnioskodawczyni podejmowała działania charakterystyczne dla profesjonalnego obrotu nieruchomościami.

Tymczasem Wnioskodawczyni nie prowadzi działalności gospodarczej, natomiast jej córka prowadzi działalność gospodarczą zwolnioną z VAT, jest (…), co nie pozostaje w jakimkolwiek związku z obrotem nieruchomościami.

Ani Wnioskodawczyni, ani jej córka nigdy nie prowadziły i nie prowadzą działalności gospodarczej, która związana byłaby w jakikolwiek sposób z obrotem nieruchomościami, w tym nie prowadziły działalności w zakresie zakupu i sprzedaży nieruchomości, pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, najmu nieruchomości itp.

Zainteresowane nie podejmowały jakichkolwiek działań zmierzających do zwiększenia atrakcyjności przedmiotowej nieruchomości. Część pierwotnej działki nr (…) (obecnie nr …) jest co prawda objęta umową najmu, ale jest to najem prywatny, z którego Wnioskodawczyni oraz jej córka rozliczają się na podstawie podatku dochodowego od osób fizycznych w formie ryczałtu w stawce 8,5%. Współwłaścicielki wynajmują również w tej samej formie najmu prywatnego działkę nr (…), jednak najem ten nie ma charakteru ciągłego i Wynajmujące nie korzystają z usług jakichkolwiek innych podmiotów (pośredników, zarządców, księgowych) przy obsłudze najmu.

Zatem, wywłaszczenie działki nr (…) w zamian za odszkodowanie, nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 7 ust. 1 ustawy. Tym samym, Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązana do zapłaty podatku VAT w związku z uzyskanym, w zamian za wywłaszczenie, odszkodowaniem.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.) – zwanej dalej ustawą:

Na podstawie art. 2 pkt 22 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:

Zgodnie z przedstawionymi przepisami, grunt spełnia definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy, a jego sprzedaż jest traktowana jako czynność odpłatnej dostawy towarów na terytorium kraju.

Zaznaczenia wymaga, że na gruncie przepisów ustawy, również zbycie udziału w towarze (np. współwłasności nieruchomości gruntowej) stanowi odpłatną dostawę towarów. Powyższe potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w uchwale 7 sędziów z 24 października 2011 r., sygn. akt I FPS 2/11.

Z przywołanego powyżej przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa).

W takiej sytuacji uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, natomiast odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną – objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy podlega jednak opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

W rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy:

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności, konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik. Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto działalność gospodarczą stanowi wykorzystywanie towarów w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Przez ciągłe wykorzystywanie składników majątku należy rozumieć takie wykorzystywanie majątku, które charakteryzuje się powtarzalnością lub długim okresem trwania. Zatem, czerpanie dochodów ze składnika majątku wskazuje na prowadzenie działalności gospodarczej.

Analizując powyższe przepisy należy stwierdzić, że dostawa towarów podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana będzie przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Właściwym zatem jest wykluczenie osób fizycznych z grona podatników w przypadku, gdy dokonują sprzedaży, przekazania, aportu, darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży bądź nie był wykorzystywany w celu wykonywania działalności gospodarczej.

Zatem, jeśli osoba fizyczna dokonuje zbycia swojego majątku osobistego (np. nieruchomości), a czynność ta wykonywana jest okazjonalnie i nie zmierza do nadania jej stałego, profesjonalnego charakteru, nie oznacza to prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

W kontekście powyższego nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych lub okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej, czy zarejestrowanej działalności gospodarczej. Dokonywanie określonych czynności poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.

Działalność gospodarcza powinna bowiem cechować się stałością, powtarzalnością i niezależnością jej wykonywania, gdyż związana jest z profesjonalnym obrotem gospodarczym. Nie jest natomiast działalnością handlową, a zatem i gospodarczą, sprzedaż majątku osobistego, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży i nie jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W kwestii związanej z opodatkowaniem sprzedaży nieruchomości stanowiącej majątek prywatny wypowiedział się także Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który w orzeczeniu z 15 września 2011 r., w sprawie C-180/10 wskazał m.in., że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Sama liczba i zakres transakcji sprzedaży nie mogą stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania Dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Podobnie – zdaniem Trybunału – okoliczność, że przed sprzedażą zainteresowany dokonał podziału gruntu na działki w celu osiągnięcia wyższej ceny łącznej. Całość powyższych elementów może bowiem odnosić się do zarządzania majątkiem prywatnym zainteresowanego.

Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy. W przypadku zbywania nieruchomości ocenie podlegać muszą przede wszystkim okoliczności związane z nabyciem, wykorzystaniem nieruchomości, czy działania, jakie podejmuje zbywca w celu dokonania sprzedaży.

Na podstawie art. 112 ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1145 ze zm.):

W myśl art. 128 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

Z powołanych przepisów wynika zatem, że istotą wywłaszczenia jest pozbawienie lub ograniczenie m.in. prawa własności nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby (podmiotu) wywłaszczanego, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji. Nieruchomość objęta taką procedurą staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Z tak określonych zapisów ustawowych wynika, że podmiotem podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji. Nie wymaga się tu współdziałania, czy jakiejkolwiek innej inicjatywy ze strony podmiotu wywłaszczanego.

Zgodnie z przywołanym wyżej art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, wywłaszczenie nieruchomości, czyli przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie, stanowi dostawę towarów i – co do zasady – w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu VAT.

Należy jednak zaznaczyć, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów – przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Pani wątpliwości w przedmiotowej sprawie dotyczą potwierdzenia, że w związkuz otrzymaniem odszkodowania za zbycie udziału w działce nr (…) w wyniku wywłaszczenia na cel publiczny pod drogę publiczną, nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku VAT.

Jak wynika z dokonanej wyżej analizy przepisów, warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie: po pierwsze dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie – czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Dostawa towarów (np. nieruchomości) podlega zatem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana jest przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działający w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Dopiero po zdefiniowaniu podmiotu jako podatnika VAT – co do zasady – mają dla określenia jego praw i obowiązków zastosowanie przepisy ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle powyższego, aby wyjaśnić Pani wątpliwości należy ustalić, czy w okolicznościach niniejszej sprawy, tj. w związku z przeniesieniem udziału w prawie własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie, będzie Pani działała w charakterze podatnika VAT zdefiniowanego w art. 15 ust. 1 ustawy.

Uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy.

Jak wyjaśniono wyżej – odwołując się zarówno do treści przepisów ustawy, jak i stanowiska judykatury – w przypadku osób fizycznych, które dokonują zbycia towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej, należy szczególnie wnikliwie przeanalizować okoliczności w jakich będzie realizowana transakcja. Co do zasady bowiem osoby fizyczne, które dokonują transakcji w ramach zarządu majątkiem prywatnym, wykluczone są z grona podatników VAT.

Uwzględniając powyższe przepisy oraz orzecznictwo należy stwierdzić, że w analizowanej sprawie brak jest podstaw do uznania Pani – w związku z opisaną czynnością, tj. przeniesieniem udziałów w prawie własności nieruchomości, w ramach wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie – za podatnika podatku od towarów i usług. Z informacji przedstawionych we wniosku nie wynika bowiem taka Pani aktywność, która wykraczałaby poza ramy czynności związanych ze zwykłym wykonywaniem prawa własności. Wywłaszczona działka nr (…) nie była udostępniana osobom trzecim. Również ta część uprzednio istniejącej (przed podziałem) działki nr (…) nie była udostępniana osobom trzecim. Działka nr (…) przez cały okres jej posiadania była i jest użytkowana wyłącznie na cele prywatne (zrywanie owoców z sadu na potrzeby własnego gospodarstwa domowego Wnioskodawczyni), nie dokonywano dostawy towarów z działki. Na wywłaszczonej nieruchomości nie była prowadzona działalność związana z dostawą towarów lub usług podlegającym podatkowi od towarów i usług.

Wobec powyższego należy uznać, że przeniesienie udziałów w prawie własności działki nr (…) nie będzie stanowiło działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż brak jest przesłanek świadczących o takiej Pani aktywności w przedmiocie niniejszej transakcji, która byłaby porównywalna do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem (brak przesłanek zawodowego – stałego i zorganizowanego charakteru takiej działalności). Nie wystąpił bowiem ciąg zdarzeń, które jednoznacznie przesądzają, że zbycie przez Panią udziałów w działce nr (…) wypełnia przesłanki działalności gospodarczej. Nie podjęła Pani aktywnych działań w zakresie obrotu nieruchomościami, które świadczyłyby o angażowaniu środków

w sposób podobny do wykorzystywanych przez handlowców.

Konsekwentnie, w przedmiotowej sprawie, brak jest przesłanek pozwalających uznać Panią za podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, który prowadzi działalność gospodarczą, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy, polegającą na handlu nieruchomościami. Działania podejmowane przez Panią należą zatem do zakresu zwykłego zarządu majątkiem prywatnym. W przedmiotowej transakcji, przenosząc udział w prawie własności działki nr (…), będzie Pani korzystała z przysługującego prawa do rozporządzania własnym majątkiem, która to czynność oznacza działanie w sferze prywatnej, do której nie mają zastosowania przepisy ustawy o podatku od towarów i usług.

Mając na uwadze powołane przepisy oraz okoliczności analizowanej sprawy należy stwierdzić, że dokonując dostawy działki nr (…) będzie Pani korzystała z przysługującego prawa do rozporządzania majątkiem prywatnym, co nie jest wykonywaniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Brak tego statusu pozbawia Panią cech podatnika podatku VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy, w zakresie dostawy udziałów w działce nr (…), a dostawę udziałów w tej działce, cech czynności podlegającej opodatkowaniu, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Podsumowując stwierdzam, że w rozpatrywanej sprawie, w związku z przeniesieniem udziałów w prawie własności działki nr (…) w drodze wywłaszczenia na cel publiczny, pod drogę publiczną za odszkodowaniem, brak jest podstaw do uznania Pani za podatnika podatku od towarów i usług prowadzącego działalność gospodarczą. Zatem dostawa udziałów w tej działce nie będzie stanowiła czynności podlegającej opodatkowaniu, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, a więc uzyskane odszkodowanie nie będzie stanowiło wynagrodzenia za czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Tym samym, nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku VAT.

Zatem Pani stanowisko, że uzyskane odszkodowanie za działkę nr (…) nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w związku z dostawą towaru uznałem za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena Pani stanowiska w zakresie pytania dotyczącego podatku od towarów i usług. Natomiast w zakresie pytania dotyczącego podatku dochodowego od osób fizycznych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Wskazuję, że stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Zatem, niniejsza interpretacja dotyczy tylko Pani i nie wywołuje skutków podatkowych dla współwłaścicielki działki.

Jestem ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem zdarzenia przyszłego, ponosi Pani ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym jego przedstawieniem. Zatem, wydając przedmiotową interpretację oparłem się na wynikającym z treści wniosku opisie sprawy. W przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych. Ponadto, w sytuacji zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).