Najważniejsze zmiany w dochodach JST – co powinni wiedzieć o nich włodarze i radni

25 października weszła w życie nowa ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. I choć w dużej mierze bazuje ona na rozwiązaniach przewidzianych w ustawie z 2003 r. o takim samym tytule, którą uchyliła, to wprowadza też istotne, niekiedy wręcz rewolucyjne nowości. Są to choćby nowe mechanizmy potrzeb: wyrównawczych, oświatowych, rozwojowych czy ekologicznych czy inny sposób liczenia dochodów z podatków . Takich zmian, które w efekcie wpływają istotnie na system finansowania jednostek samorządu terytorialnego, jest więcej. Poniżej analizujemy najbardziej istotne z nich.

Mowa o ustawie z 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (dalej: nowa ustawa o dochodach JST), która co do zasady weszła w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, czyli 25 października, za wyjątkiem wybranych przepisów, które wejdą w życie 1 stycznia 2025 r.

Co istotne dla samorządów, w myśl art. 116 nowej ustawy o dochodach JST jej przepisy w zakresie:

1) ustalania i przekazywania dochodów jednostek samorządu terytorialnego,

2) ustalania i przekazywania dochodów związku metropolitalnego,

3) opracowania projektu ustawy budżetowej i projektów uchwał budżetowych,

4) ustawy budżetowej i uchwał budżetowych,

5) opracowania projektów uchwał w sprawie wieloletniej prognozy finansowej,

6) uchwał w sprawie wieloletniej prognozy finansowej,

7) udzielania dotacji

– stosuje się po raz pierwszy już na rok 2025.

Rządowy projekt ustawy przygotowało Ministerstwo Finansów. W pracach nad ustawą uczestniczyły również inne resorty, m.in. Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Według wyliczeń ministra finansów Andrzeja Domańskiego po wprowadzeniu nowej ustawy dochody JST wzrosną w 2025 r. o 24,8 mld zł w stosunku do dochodów z 2024 r.

źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego

W nowej ustawie w porównaniu do ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (dalej: ustawa z 2003 r.) źródła dochodów gmin nie zmieniły się. W myśl art. 3 nadal – co wynika również z Konstytucji RP ‒ dochodami jednostek samorządu terytorialnego są: