Decyzje dotyczące nienależnie pobranego świadczenia wychowawczego - Wyrok NSA z dnia 16 kwietnia 2024 r., sygn. I OSK 1438/22

Świadczenia wychowawcze uznaje się za nienależnie pobrane, jeśli są wypłacone mimo braku prawa do nich wynikającego z ustawowych przesłanek obiektywnych, bez względu na świadomość lub intencje osoby pobierającej świadczenie.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Karol Kiczka (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Piotr Niczyporuk sędzia del. WSA Joanna Skiba Protokolant: starszy asystent sędziego Anna Kuklińska po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2024 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 13 maja 2022 r., sygn. akt II SA/Łd 525/21 w sprawie ze skargi [...] na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi z dnia 31 marca 2021 r. nr SKO.4118.193.2020 w przedmiocie uznania za nienależne pobrane i zwrotu świadczenia wychowawczego I. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę, II. odstępuje od zasądzenia od [...] na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 13 maja 2022 r., sygn. akt II SA/Łd 525/21 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi po rozpatrzeniu skargi [...] na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi z dnia 31 marca 2021 r. nr SKO.4118.193.2020 w przedmiocie uznania za nienależnie pobrane i zwrotu świadczenia wychowawczego 1. uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta Łodzi z dnia 6 października 2020 r. nr SOCVI.554.1972DP.2020.170044.ŚW; 2. zasądził od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi na rzecz skarżącego [...] kwotę 480 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Zaskarżoną do Sądu decyzją Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Łodzi utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta Łodzi z dnia 6 października 2020 r., orzekającej o uznaniu za nienależnie pobrane świadczenie wychowawcze na dzieci: [...], [...] w wysokości 500,00 zł miesięcznie na każde z nich za okres od 1 października 2019 r. do 31 marca 2020 r. oraz o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia wychowawczego na dzieci: [...], [...] w wysokości 6000,00 zł za okres od 1 października 2019 r. do 31 marca 2020 r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczonymi do dnia wydania niniejszej decyzji w kwocie 264,95 zł, co w sumie stanowi kwotę 6264,95 zł. W uzasadnieniu organ wskazał, że w dniu 15 lipca 2019 r. [...] złożył wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na dzieci [...] i [...] na okres świadczeniowy 2019/2021. Rozpatrując powyższy wniosek organ I instancji uznał, że zostały spełnione kryteria u.p.p.w.d. i w dniu 16 września 2019 r. poinformował [...] o przyznaniu świadczenia wychowawczego na dziecko [...] w wysokości 500 zł miesięcznie na okres od 1 lipca 2019 r. do 31 maja 2021 r. i na dziecko [...] w wysokości 500 zł miesięcznie na okres od 1 października 2019 r. do 31 maja 2021 r. W dniu 6 maja 2020 r. organ I instancji powziął informację, że [...] nie zamieszkuje wraz z synami [...] i [...] i nie sprawuje nad nimi opieki od października 2019 r. Mając to na względzie organ I instancji decyzją z 29 maja 2020 r. zmienił [...] prawo do świadczenia wychowawczego w ten sposób, że odmówił prawa do świadczenia wychowawczego na dzieci [...] i [...] w okresie od 1 października 2019 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Łodzi, decyzją ostateczną z dnia 23 września 2020 r. utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. Następnie decyzją z dnia 6 października 2020 r. Prezydent Miasta Łodzi orzekł o uznaniu i zwrocie nienależnie pobranego przez [...] świadczenia wychowawczego na dzieci [...] i [...] za okres od 1 października 2019 r. do 31 marca 2020 r. w łącznej kwocie 6.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie naliczonymi do 6 października 2020 r. w kwocie 264,95zł, co łącznie stanowi kwotę 6.264,95zł. SKO wskazało, że kluczowym jest fakt wyprowadzenia się [...] i zaprzestania zamieszkiwania wspólnie z dziećmi i brak sprawowania nad nimi opieki. Organ stwierdził, że nie można uwzględnić okoliczności przekazywania matce dzieci kwot odpowiadających wysokością świadczeniu wychowawczemu, bowiem z faktu przekazania środków świadczenia wychowawczego osobie sprawującej opiekę nad dzieckiem czy też wydatkowania tych środków zgodnie z przeznaczeniem na potrzeby dziecka nie można wywieść prawa do świadczenia wychowawczego. W zaistniałej sytuacji organ stwierdził, że od zdarzenia wyprowadzenia się z domu - od października 2019 r. i zaprzestania wspólnego zamieszkiwania z dziećmi [...] nie spełniał przesłanek do uzyskania prawa do świadczenia wychowawczego na te dzieci, a brak spełniania przesłanek do uzyskania prawa do świadczenia wychowawczego na dzieci powoduje, że wypłacone świadczenie wychowawcze w wysokości po 500 zł miesięcznie na dziecko na okres od dnia 1 października 2019 r. do dnia 31 marca 2020 r. spełnia definicję nienależnie pobranego świadczenia wychowawczego, o jakiej mowa w art. 25 ust. 2 pkt 6 u.p.p.w.d. i konsekwentnie podlega zwrotowi łącznie z odsetkami za opóźnienie naliczanymi od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczenia wychowawczego do dnia spłaty włącznie.