Interpretacja indywidualna z dnia 26 września 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4015.170.2024.2.MD

Nabycie spadku po matce o niepewnym składzie (toczy się postępowanie przed sądem o uznanie wnuka za niegodnego zapisu) a powstanie obowiązku podatkowego.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od spadków i darowizn jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

11 lipca 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 8 lipca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego w sprawie nabycia spadku po matce. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Postanowieniem z (...) r. Sąd Rejonowy w (...) w sprawie (...) stwierdził, że spadek po zmarłej (...) nabyli na podstawie ustawy córka (...) i syn (...) – każde po 1/2 części. W toku tego postępowania żaden ze spadkobierców nie wskazywał, aby spadkodawca pozostawił testament czy też zapis testamentowy.

W toku postępowania karnego toczącego się z Pana zawiadomienia pod sygn. akt (...), a dotyczącego dokonania zaboru celem przywłaszczenia w okresie od (...) r. przedmiotów stanowiących Pana własność z mieszkania przy (...), ujawniono istnienie zapisu testamentowego z (...) r. sporządzonego przez (...) przed notariuszem (...), (...), zgodnie z którym spadkodawczyni (...) zapisała swojemu wnukowi – (...) prawo własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego położonego w (...). Dopiero wówczas dowiedział się Pan o istnieniu tego dokumentu.

Gdy dowiedział się Pan o istnieniu zapisu testamentowego, powziął Pan wątpliwości czy objęty nim lokal mieszkalny stanowi Pana współwłasność razem z siostrą i podlega opodatkowaniu lub zwolnieniu z podatku, czy też jest on własnością Pana bratanka.

Wystąpił Pan do Sądu Okręgowego w (...) o uznanie zapisobiercy windykacyjnego za niegodnego zapisu. Pierwszy termin rozprawy jest wyznaczony na (...) r., a sprawa toczy się pod sygn. akt (...).

Pytania

Czy lokal mieszkalny położony przy ul. (...) wchodzi w skład spadku po Pana mamie (...) czy też nie, a zatem czy jest objęty zgodnie z art. 5 i art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązkiem podatkowym, skoro sprawa, której przedmiotem jest własność ww. rzeczy nadal jest w toku  i nie jest znany jej wynik, a nadto czy skoro kwestie powyższe nie są wyjaśnione i zależą od wydania prawomocnego wyroku przez Sąd, to czy miał Pan obowiązek dokonać zgłoszenia nabycia spadku w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku, czy też obowiązek ten powstanie dopiero w momencie prawomocnego zakończenia postępowania cywilnego, stosownie do treści art. 4a ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn?

Problemy te nie wynikają z przepisów ustawy, a od ich odpowiedniej interpretacji  i zastosowania zależy powstanie lub nie obowiązku podatkowego po Pana stronie, lub ewentualnie jego wysokość.

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, obowiązek podatkowy po Pana stronie, mimo uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku nie powstał, albowiem w toku jest postępowanie sądowe o uznanie zapisobiercy testamentowego za niegodnego zapisu, którego przedmiotem jest własność rzeczy stanowiących majątek spadkodawców. Dopóki zatem nie zapadnie prawomocny wyrok sądu cywilnego nie będzie wiadomo czy i jakie przedmioty podlegają dziedziczeniu i ewentualnemu obowiązkowi uiszczenia podatku od tego nabycia.

Według Pana, obowiązek zgłoszenia nabycia spadku w tej konkretnej sytuacji wystąpi dopiero z chwilą uprawomocnienia się wyroku Sądu Okręgowego i od tego momentu będzie biegł dla Pana 6-miesięczny termin wskazany w ustawie.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 ze zm.):

Spadek (dziedziczenie) jest instytucją uregulowaną przepisami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

W myśl art. 922 § 1 tej ustawy:

Zgodnie z art. 924 ww. ustawy:

Jak wynika z treści art. 925 Kodeksu cywilnego:

Zatem nabycie spadku przez spadkobiercę następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Moment, z jakim następuje nabycie spadku w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości interpretacyjnych, określony został w art. 925 Kodeksu cywilnego. Stosownie do tego przepisu, spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, mimo iż nie złożył jeszcze oświadczenia o przyjęciu spadku, ani też nie uzyskał stwierdzenia nabycia spadku.

Dodatkowo należy wskazać, że postanowienie o nabyciu spadku potwierdza jedynie nabycie spadku (prawo spadkobiercy do spadku), które z mocy art. 925 Kodeksu cywilnego nastąpiło już wcześniej z chwilą otwarcia spadku, tj. śmierci spadkodawcy.

W myśl art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego:

Prawomocne postanowienie sądu lub akt poświadczenia dziedziczenia mają charakter deklaratoryjny i stwierdzają jedynie nabycie spadku przez spadkobiercę.

Należy zaznaczyć, że termin nabycia spadku określony przez przepisy Kodeksu cywilnego nie jest tożsamy z datą powstania obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn. Wynika to z poniższych uregulowań.

W myśl art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Stosownie zaś do treści art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

W myśl art. 6 ust. 4 cyt. ustawy:

Zatem datą nabycia majątku w drodze dziedziczenia jest data otwarcia spadku, czyli data śmierci spadkodawcy, natomiast obowiązek podatkowy powstaje – co do zasady – z datą uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Nabycie tytułem dziedziczenia podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Niezależnie od powyższego, ustawodawca przewidział zwolnienie podmiotowe w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z ww. art. 4a ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy:

Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych powinno być dokonane na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz. U. poz. 2060).

W myśl natomiast art. 4a ust. 3 ww. ustawy:

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia wynika, że postanowieniem z (...) r. Sąd Rejonowy stwierdził, że spadek po zmarłej nabyli na podstawie ustawy córka i syn (Pan) – każde po 1/2 części. W toku tego postępowania żaden ze spadkobierców nie wskazywał, aby spadkodawca pozostawił testament czy też zapis testamentowy. W toku postępowania karnego toczącego się z Pana zawiadomienia, a dotyczącego dokonania zaboru celem przywłaszczenia przedmiotów stanowiących Pana własność z mieszkania, ujawniono istnienie zapisu testamentowego z (...) r. sporządzonego przez spadkodawczynię, zgodnie z którym spadkodawczyni zapisała swojemu wnukowi prawo własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego. Dopiero wówczas dowiedział się Pan o istnieniu tego dokumentu. Gdy dowiedział się Pan o istnieniu zapisu testamentowego, powziął Pan wątpliwości, czy objęty nim lokal mieszkalny stanowi Pana współwłasność razem z siostrą i podlega opodatkowaniu lub zwolnieniu z podatku, czy też jest on własnością Pana bratanka. Wystąpił Pan do Sądu Okręgowego w (...) o uznanie zapisobiercy windykacyjnego za niegodnego zapisu.

Pana wątpliwości budzi to, kiedy w Pana przypadku powstał obowiązek podatkowy i kiedy miał/będzie miał Pan obowiązek zgłoszenia nabycia spadku (w terminie 6 miesięcy).

Otrzymał Pan orzeczenie, w którym został Pan uznany za spadkobiercę po spadkodawczyni, w wysokości udziału 1/2 w spadku. Postanowienie sądu z (...) r. dotyczące potwierdzenia nabycia spadku jest zatem pismem, z którym ustawodawca wiąże powstanie obowiązku podatkowego i tym samym określa termin do złożenia zgłoszenia SD-Z2.

Od momentu uprawomocnienia się tego orzeczenia, by skorzystać ze zwolnienia  z opodatkowania miał Pan więc 6 miesięcy na złożenie zgłoszenia o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-Z2 do właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego. W zgłoszeniu tym powinien Pan wskazać cały znany Panu na tamten moment majątek wchodzący w skład spadku, ze wskazaniem jego choćby szacunkowej wartości.

Jeżeli takie zgłoszenie nie zostało złożone, po upływie 6 miesięcy nabyty przez Pana spadek będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn na zasadach przewidzianych dla I grupy podatkowej, zgodnie z art. 4a ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Odnośnie Pana wątpliwości co do składu masy spadkowej należy zauważyć, że postępowanie sądowe w tym zakresie jest w toku i to od jego wyniku będą zależeć ewentualne zmiany  w masie spadkowej.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja jest zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo  o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.